Of je nu in het midden van de stad, een doodlopend straatje of aan de rand van een bos woont: ook jij kan de natuur een handje helpen. Met meer groen, water, en een plek voor dieren bijvoorbeeld. Zo bescherm je de biodiversiteit en is je woning bestand tegen invloeden van het veranderende klimaat. Maar hoe doe je dat precies? Wij geven 3 makkelijke stappen die je kan ondernemen voor een ecologisch, klimaatvriendelijk huis en omgeving.
Er zijn steeds meer hittegolven, periodes met zware regenval en zelfs overstromingen. Het is dus logisch dat we onze woningen en appartementen moeten voorbereiden op de gevolgen van klimaatverandering. Want wie wil er nu een overstroomde kelder, een hete sauna als woonkamer of een dorre tuin? Maar ook onze natuur verkeert in een crisis. Heel wat planten en dieren hebben het moeilijk door het veranderde klimaat en onze natuuronvriendelijke bebouwing.
Gelukkig zijn er een heleboel makkelijke ingrepen die je kan doen om dat te voorkomen. We vroegen aan Armelle Windels van Wienerberger welke trends zij ziet. Want de vraag naar klimaatadaptief en natuurinclusief (ver)bouwen groeit gestaag. Een trend waar het bedrijf graag mee over nadenkt.
- Hoe maak je je huis natuurinclusief?
“Natuurinclusief bouwen is een manier om lokale fauna en flora een boost te geven door middel van natuurvriendelijke aanpassingen aan bestaande en nieuwe gebouwen”, vertelt Armelle. “Niet alleen de natuur vaart er wel bij, trouwens. Ook mensen worden blijer én gezonder van groenere daken, koelere straten, zuivere lucht en waterbuffers. Om nog maar te zwijgen over het geluid van kwetterende vogels.”
Ook jij kan heel eenvoudig bijdragen aan meer biodiversiteit door natuurinclusief te ontwerpen en bouwen. Met natuurinclusief bouwen maak je de natuur een integraal onderdeel van het gebouw. Dat gaat verder dan een plant hier en daar: je maakt een geschikte leefomgeving voor planten en dieren, zoals vogels, vleermuizen en bijen. Dat kan met bouwelementen zoals vleermuiskasten- en pannen, egelkasten, vogelneststenen en -pannen en bijenstenen. Ze geven de natuur een vaste plaats in het gebouw en zijn omgeving.
- Hoe zorg je voor een goede waterhuishouding?
Een klimaatbestendige tuin helpt wateroverlast te voorkomen en kan langere tijd tegen droogte. Het is ook een biodiverse tuin met plaats voor vogels, bijen, vlinders en ook aangenamer voor de mens tijdens warme dagen. Het is een tuin met schaduwplekjes, een groene zachte bodem, heel wat planten en weinig verhardingen - of met slimme verhardingen.
“De eerste stap in het klimaatbestendig maken van je tuin is een goed waterbeheer voor je woning en je perceel,” verduidelijkt Armelle.” Veel Vlamingen nemen al watermaatregelen in hun tuin. Zo geraakt het hemelwater- en infiltratiebeheer steeds beter ingeburgerd. Maar daar hoeft het niet te stoppen. Belangrijk is om zoveel mogelijk regenwater plaatselijk op te vangen en te bufferen zodat het geleidelijk kan insijpelen in de bodem en zo het grondwater kan aanvullen. Dat kan bijvoorbeeld met een groendak, een poel of een wadi. Daarnaast kan je ook kiezen voor waterdoorlatende verhardingen. Sinds oktober 2023 schrijft de nieuwe Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening Hemelwater dat de voorkeur moet gaan naar bovengrondse infiltratievoorzieningen zoals een waterpasserende verharding met klinkers. Dankzij de brede voegen passeert het regenwater niet alleen snel en eenvoudig, er blijft geen water achter in de voegen en er is minder kans op onkruid en mos."
- Hoe ga je oververhitting tegen in je woning?
De beglazing in je woning speelt de grootste rol bij oververhitting. Denk aan de grootte van het raam, de oriëntatie en het type beglazing. Zonwering is meestal een noodzakelijke aanvullende maatregel, om oververhitting te voorkomen. Ook ventilatie en koeling spelen een rol. Neem dit zeker mee in je ontwerp. Een andere stap die mensen vaak vergeten, is de kleur van de gevel- en dakafwerking. Niet voor niets dat in Zuiderse landen, de huizen vaak wit zijn. De keuze voor witte of lichtkleurige bouwmaterialen levert op warme dagen een bijdrage aan het lager houden van de temperatuur in en rond de gebouwen. In een goed geïsoleerde woning zal binnenshuis het kleureffect van gevel en dak op de binnentemperatuur beperkt en zelfs niet merkbaar zijn. Maar in de omgeving wel. Met donkere kleuren krijg je een hitte-eilandeffect. De omgeving koelt minder makkelijk af omdat zware materialen, zeker als ze donker zijn, makkelijk warmte te opslaan en maar traag afgeven.
“Een witte dakbedekking helpt bijvoorbeeld bij het reflecteren van zonnestraling en het verminderen van de warmteopname via het dak,” verduidelijkt Armelle. “Dit kan de opwarming in gebouwen en omgeving tegengaan en zo de koelingsbehoefte beperken. Leadax Roov is bijvoorbeeld een interessante oplossing voor platte daken. Eentje die overigens aantoonbaar circulair is dankzij de recyclage van PVB-folies uit de glasindustrie in het productieproces. Mooi meegenomen is bovendien dat een lichte of witte dakbedekking niet alleen zorgt voor het verminderen van het hitte-eilandeffect, maar ook een hoger rendement voor de op het dak geplaatste zonnepanelen garandeert. Zonnepanelen zijn immers blij met de zon, niet met de hitte. Zonnepanelen hebben een zogenaamde ‘negatieve temperatuurcoëfficiënt’ voor vermogen, wat betekent dat ze bij hogere temperaturen minder vermogen produceren. Per 3 graden daalt het vermogen ongeveer met 1 procent. Voor gevels is het net zo: lichte gevels reflecteren zonlicht en verminderen zo de warmteabsorptie, wat de binnen- en omgevingstemperatuur ten goede komt.
Dit artikel is geschreven door de Ecobouwers-redactie, in samenwerking met Wienerberger. Ecobouwers heeft als doel duurzame projecten, materialen of diensten in de kijker te zetten om duurzaam (ver)bouwen te stimuleren in Vlaanderen. Wil je als professional zelf een duurzaam project, materiaal of dienst in de kijker zetten? Stuur je vraag gerust naar info [at] ecobouwers.be (info[at]ecobouwers[dot]be).