De wagen van de toekomst is niet alleen een elektrische wagen, maar ook een wagen die stroom aan het net kan terugleveren. Bidirectioneel laden heet dat, ook wel vehicle-to-grid of iV2G. Wagens worden zo rijdende batterijen die het elektriciteitsnet een handje kunnen helpen. En dat deze toekomst niet zo veraf is, bewijst de stad Utrecht.
Een elektrische auto die thuis geparkeerd wordt, heeft doorgaans nog voldoende stroom in de batterij zitten om een gezin voor een aantal dagen aan stroom te voorzien
Baanbrekende burgers
Het begon allemaal in 2015, toen burgers van de Utrechtse wijk Lombok de handen in elkaar sloegen om in hun wijk een supersnel internetnetwerk uit te bouwen. Om hun project financieel interessanter te maken, legden ze er ook een stroomkabel naast en bouwden ze lokaal een micronet uit. Dat was een stimulans om schooldaken vol te leggen met zonnepanelen. Op zijn beurt was dat aanleiding om een eerste klassieke laadpaal te installeren en deelauto’s uit te rollen, omdat zo de zonnestroom beter ten gelde gemaakt kon worden.
Maar het werd snel duidelijk dat het nog beter kon. Een elektrische auto, die thuis geparkeerd wordt, heeft doorgaans nog voldoende stroom in de batterij zitten om het gezin voor een aantal dagen aan stroom te voorzien. Dus rijpte in Utrecht heel snel het idee om met de laadpalen niet alleen te laden, maar ze ook te gebruiken om stroom terug te injecteren. Zo hoeft een gezin in de avondpiek geen duurdere stroom aan te kopen en wordt het stroomnet beter benut.
→ lees meer over elektrische auto’s als thuisbatterij
Oplossingen op wijkniveau
Het idee groeide om om een 'bidirectioneel ecosysteem' op te zetten in de wijk, waarbij de batterijen van elektrische auto's worden ingezet om duurzame energie in op te slaan wanneer er een overschot is aan zon- en windenergie. Leveren de zonnepanelen en windmolens te weinig energie, dan kunnen de batterijen van de elektrische auto's weer gebruikt worden om dit tekort aan te vullen en piekmomenten in het stroomverbruik op te vangen.
Op die manier is een elektrische auto meer dan een transportmiddel. Het is ook een opslagbatterij. En verschillende wagens samen - bijvoorbeeld in een autodeelsysteem - vormen zo samen een wijkbatterij. Met de hulp van een handjevol elektrische auto’s kan het elektriciteitsnet op wijkniveau de pieken in vraag en aanbod al een stuk beter aan.
Wereldprimeur
Om zo’n wijkbatterij met elektrische auto’s mogelijk te maken, moest Utrecht wel zelf eerst het pad effenen, want noch bidirectionele laadpalen, noch bidirectionele auto’s waren zomaar beschikbaar. In 2016 tekende Utrechtse partners samen met Renault een samenwerkingsverband voor de ontwikkeling van elektrische wagens die stroom kunnen terugleveren.
Ondertussen ontwikkelde Utrecht samen met andere partijen een bidirectionele laadpaal. Ze legden ook een protocol vast om auto, paal en net vlot met elkaar te laten communiceren.
Op 21 maart 2019 was het zover: de eerste bidirectionele laadpaal werd in het bijzijn van Koning Willem-Alexander in dienst genomen. Ook de CEO van Renault was van de partij, want het bedrijf had net twee prototypes van de bidirectionele Renault ZOE geleverd. Wat bleek? Tot hun eigen verbazing had Utrecht op vlak van V2G een wereldprimeur neergezet.
Opschaling van het systeem
Nu het pad geëffend is, gaat het hard. Intussen beschikt Utrecht en omstreken over een autodeelsysteem van ruim zestig elektrische auto’s, vijf proeftuinen waar het systeem uitvoerig getest wordt en ruim 400 bidirectionele laadpalen. Zo herbergt de stad ‘s werelds grootste bidirectionele laadpark met 60 stations. Die hebben telkens twee laadpunten, en een tweede laadpark met 125 stations en 250 laadpunten is in aanbouw.
Dat bleef niet onopgemerkt. Dat bewijst het samenwerkingsakkoord dat Hyundai in april van dit jaar met Utrechtse partners ondertekende, om er de IONIQ 5 - haar eerste bidirectionele productie-auto - te testen en grootschalig in te zetten.
Meerwaarde van vehicle-to-grid
Utrecht is een goed voorbeeld voor het toekomstige energiesysteem. Door de enorme toename van zonnepanelen, windmolens en de verwachte toename van elektrische auto’s en warmtepompen, wordt flexibiliteit steeds belangrijker.
Maar al deze hernieuwbare technieken hebben - naast heel wat voordelen - ook een keerzijde: ze zorgen voor steeds grotere pieken in vraag en aanbod van stroom en daar is het elektriciteitsnet niet overal op voorbereid. Elektrische auto’s kunnen een uitkomst bieden door als rijdende batterijen in groep het elektriciteitsnet te ondersteunen en ontlasten. Hoe groot dat potentieel is, wordt momenteel nog uitgetest. De voortekenen zijn gunstig, maar als we willen dat bidirectioneel laden een succes wordt, is er nog heel wat werk te doen. Utrecht toont gelukkig al het goede voorbeeld, waar we dankbaar van kunnen leren. irectionele laadpaal
Bonheiden heeft eerste bidirectionele laadpaal
Aan het gemeentehuis van Bonheiden prijkt sinds één jaar de eerste bidirectionele laadpaal van België. Het project Deel De Zon dat hier gelanceerd is, zorgt ervoor dat deelauto’s in de wijk slim zullen communiceren met de zonne-energie op het dak van de gemeente. De platte daken van het gemeentebestuur en de bibliotheek hebben een grote zoncapaciteit. Daarom zijn er nu panelen geplaatst die in totaal 76,9 kWp kunnen opwekken. Aan deze zonne-installatie zijn verschillende deelauto’s gekoppeld, die hun staanplaats hebben in de parking onder het gebouw. De parking is voorzien van een bidirectionele laadpaal.
Het bidirectioneel systeem werd geplaatst via de energiecoöperaties Klimaan en ZuidtrAnt en werd gefinancierd met burgerkapitaal. Op die manier delen burgers én het lokale bestuur in de winst van de zon. Het is voorlopig nog een testproject, want er bestaat nog geen wetgeving rond lokale energiegemeenschappen en variabele energietarieven. Er kan dus ook nog geen vergoeding berekend of gegeven worden voor energie die teruggegeven wordt vanuit een deelauto.
Toch denken ze in Bonheiden al hardop na over een opschaling van het project. Zo komt er in een volgende fase komt een bijkomende slimme laadpaal aan de sporthal. De elektrische deelwagens van e-deelautocoöperatie Partago, die gelinkt zijn aan de laadpalen, kunnen worden gebruikt door alle inwoners. De wagens fungeren als rijdende batterijen, waarbij de bidirectionele laadpalen steeds zo veel mogelijk zonnestroom in de deelwagens laden. Zo zorgen ze mee voor een slimme netbalancering en voorkomen ze overbelasting van het distributienet.
Dit artikel is mogelijk gemaakt door steun van het Fonds Duurzaam Materialen- en Energiebeheer, beheerd door de Koning Boudewijnstichting.
