Bij wie kan je beter aankloppen voor een gesprek over duurzaam bouwen dan bij een bouwadviseur? Uldrik renoveerde zelf een oud pand in Gentbrugge tot een warm, gezellig huis. Duurzame technieken spelen er een grote rol, maar ook natuurlijke materialen en slimme ontwerpkeuzes geven de rijwoning haar charme. Een organisch huis waar in geleefd wordt, maar waarin toch alles klopt.
Kan je je huis even omschrijven? Wat doet de woning met jou?
“We hebben een oud pand met veel historie verbouwd tot een leuke en warme woonst. We hebben veel zelf gedaan en daardoor hebben we het huis ook goed leren kennen, en weten we alle hoekjes en kantjes te waarderen. We hebben ook geprobeerd om de kwaliteiten van het oude pand in de verf te zetten. Dat, in combinatie met de aandacht voor duurzame technieken en ecologische materialen, veel lichtinval en de leuke omgeving, maakt het een heel fijn huis om in te wonen.”
Zijn jullie altijd al van plan geweest om duurzaam te verbouwen of is dat gradueel zo gekomen?
“Dat zat er eigenlijk altijd wel al in. We vinden het belangrijk om onze impact op de wereld zo klein mogelijk te houden, zowel qua CO2-uitstoot, als qua gebruik van materialen. Wanneer er alternatieven beschikbaar zijn die veel minder of geen impact op ons leefmilieu hebben, lijkt het ons niet meer dan logisch om daarvoor te kiezen. Ik werk zelf ook als technisch adviseur bij Pixii Kenniscentrum Energieneutraal Bouwen, dus ook de kennis over duurzaam bouwen was al aanwezig.”
“Dan komt er ook nog bij dat duurzame materialen vaak ook erg vergevingsgezinde materialen zijn. Je kan er makkelijk zelf mee aan de slag. We hadden wel een verbouwbudget, maar door veel zelf te doen, zijn we daar ook binnen gebleven. We horen vaak dat bouwprojecten veel meer geld en tijd kosten dan aanvankelijk voorzien, maar daar hebben wij geen last van gehad. Alleen al met onze lemen muren zelf te bepleisteren, hebben we zo’n €20.000 uitgespaard.”
Uldrik maakte de badkamer helemaal zelf.
Is de woning nu dan ook helemaal geworden wat je voor ogen had?
“Eigenlijk wel. We hebben ons helemaal kunnen storten op dit renovatieproject. Het is een lage-energiewoning geworden – hoewel het e-peil deze zomer nog vastgesteld moet worden, dus misschien moet ik niet te hard roepen, haha! We hebben veel isolatie geplaatst en vooral met ecologische materialen gewerkt. Petrochemische materialen hebben we altijd vermeden. Mijn vrouw is huisarts dus gezonde materialen waren voor haar ook belangrijk. Ook hebben we zo veel mogelijk circulair gewerkt. We hebben veel van het oude gebouw gerecupereerd, zoals de trap, tegels, vloeren, deuren, lampjes en daarnaast hebben we ook veel tweedehands gekocht. En een heel aantal elementen zijn demontabel, zoals de honinggele keuken.”
“Het is in zekere zin ook een woning voor de toekomst. We hebben genoeg ruimte, en die ruimte is ook flexibel in te delen. Boven hebben we een kinderkamer van 20 m2 waar ik al een extra deur in heb gemaakt, dus die kamer kunnen we perfect in twee verdelen en een tussenmuurtje zetten. We hebben nu één kindje, maar kunnen dus nog even vooruit, haha!”
“Natuurlijk ben je bij een rijwoning wel gebonden aan de hoogte: we hebben drie verdiepingen, dus het wordt moeilijk om alles bijvoorbeeld op de gelijkvloers te krijgen. Op de bovenste verdieping hebben we zelfs gewoond tijdens de verbouwing. Dat zorgt wel dat je er echt bovenop zit en dat de verbouwing ook geen seconde langer heeft geduurd dan nodig. Onze deadline om de verbouwing rond te krijgen was de geboorte van ons zoontje. Uiteindelijk is de keuken – het laatste element – een week later af geraakt.”
We hebben heel veel zelf verbouwd. Je krijgt zo een heel goede band met je huis, je leert een historisch pand kennen als een oude vriend.
Het raam werd gerecupereerd en vormt nu een mooi doorkijkje
Hoe verwarmen jullie je woning? Zijn er nog andere duurzame technieken aanwezig? Zijn jullie tevreden?
“We wilden absoluut geen gas meer en de keuze was eigenlijk snel gemaakt voor een warmtepomp. In eerste instantie hebben we dan flink geïsoleerd, voornamelijk met houtwol en minerale wol, en met drievoudige en akoestische beglazing. We horen nu ook niks meer van het verkeer in de straat! Ook hebben we lagetemperatuurverwarming en zonnepanelen aangelegd. We hebben dan gekozen voor een lucht-waterwarmtepomp. Die staat op het plat dak, en daar zijn we eigenlijk heel tevreden over. Je hoort wel eens verhalen over geluidsoverlast, maar dat hebben wij totaal niet. De warmtepomp heeft trouwens ook drie verschillende standen, en op de hardste stand geeft het hoogstens wat gezoem. We hebben dat op voorhand goed doorgesproken met de buren en die ondervinden gelukkig ook helemaal geen last!”
“Waarom is er dan gekozen voor een lucht-waterwarmtepomp en niet voor een geothermische? Ten eerste is er een behoorlijk verschil in prijs en voor ons zorgde die prijs niet per se voor een meerwaarde. Het rendement van de lucht-waterwarmtepomp is prima, en we hebben in de zomer geen passieve koeling nodig omdat we ook andere maatregelen tegen oververhitting hebben toegepast. De achtergevel is met de keuken pal op het zuiden gericht. Op de verdiepingen werden screens ingewerkt in de isolatie en op het gelijkvloers hebben we schaduw in de vorm van een pergola, begroeid met een Druivelaar en Blauwe Regen. Ten tweede zou zo’n geothermische warmtepomp ook betekenen dat we moesten boren in de tuin. We vinden onze wilde, eetbare tuin erg waardevol en we zijn blij dat de vijgenbomen, frambozenstruiken en kerselaren niet moesten wijken.”
Is er ook slimme sturing aanwezig in je huis?
“Ja, wij doen mee met het REScoop VPP project van de UGent en Energent, dat slimme sturingen van warmtepompen wil ontwikkelen. Er werd een toestelletje geïnstalleerd in onze technische ruimte dat rekening houdt met voorspellingen. Rond bepaalde uren is er bijvoorbeeld veel zon voorspeld, dan zal het toestel doorgeven dat er meer energie opgeslagen moet worden in het buffervat. We moeten de precieze resultaten nog krijgen, maar ik ben grote voorstander van slimme sturing. Onze warmtepomp is al ‘smart grid ready’ en op ons elektrische bord kan ook nog vanalles toegevoegd worden. Batterijtechnologie vind ik ook erg interessant, maar dat is toekomstmuziek.”
Tijdens de werken
Welke technieken of materialen springen er voor jou uit?
“De natuurlijke materialen in ons huis. Hout, leem, bamboe. Die stralen veel warmte uit en hebben zo hun imperfecties, maar dat vinden we zelf heel mooi. De focus op het strakke, tot op de korrel afgemeten design van vandaag de dag haalt ook een beetje van het plezier weg, vind ik. De lemen muren hebben we bijvoorbeeld zelf gedaan: de mama’s en ik. We hebben een tweedaagse opleiding gevolgd, grote big bags bruinleem aangekocht en die zelf aangebracht op de muren. Die hadden overigens ook nog hun bestaande ondergrond (glasvliesbehang en pleisterwerk) die we hebben kunnen behouden. Het is een erg vergevingsgezind en dankbaar product, leem. Het resultaat is eigenlijk afhankelijk van je eigen precisie, en alles wat naast de emmer valt, kan je gewoon terug gebruiken. De afwerkingslaag met natuurlijke witte pigmenten hebben we zelf ook aangebracht.”
Heb je kunnen besparen door veel zelf te doen?
“Absoluut. Ik heb zelf veel verbouwd, maar mijn vader is hobby-schrijnwerker dus hij heeft ook enorm veel geholpen. De deuren heeft hij bijvoorbeeld onder handen genomen. Ook hebben we veel vrienden waar we zelf wat geholpen bij de verbouwing en dan krijg je ook veel hulp terug. Een fijne wisselwerking. Toch zijn het vooral de materialen die het toelaten om veel zelf te doen. Ik denk dat dat met ‘traditionele’ bouwmaterialen minder evident was geweest. De glasschuimgranulaten hebben we zelf gegoten en aangestampt, de badkamer hebben we volledig zelf gedaan, de muren hebben we zelf bepleisterd, ik heb de elektriciteit gelegd en we hebben nog duizend-en-één andere klusjes zelf gedaan. Je krijgt zo een heel goede band met je huis, je leert een historisch pand kennen als een oude vriend. En dat we zo ook een heleboel bespaard hebben, dat is een grote meevaller.”
Elk huis heeft een verhaal. Heb je een leuke anekdote?
“Na de afbraak van de badkamer zaten we zonder douche. Het was toen midden zomer, dus leek het ons een ideaal idee om een tuindouche in een metserskuip te installeren. Aangezien er enkel koud water uit komt, hebben we ons daar uiteindelijk maar één keer gedoucht. Het blijkt dat we zeer goed ons plan kunnen trekken met het gootsteentje boven en de douche van onze ouders.”
En als je één tip zou mogen geven aan toekomstige (ver)bouwers? Wat zou die dan zijn?
“Flexibiliteit is belangrijk, denk ik. Het is goed om plannen te maken en je uitgaven en plannen goed bij te houden, maar hou je er niet te halsstarrig aan vast. In de bouw is het vaak moeilijk in te schatten hoe lang bepaalde werken zullen duren, zeker wanneer je circulair en ecologisch wil (ver)bouwen. Duidelijk communiceren en de verwachtingen tussen aannemer HuisMus, architect Bast.Coop en bouwheer op tafel leggen, is heel belangrijk maar het is ook bevrijdend als je niet alles perfect afgewerkt hoeft te zijn voor een bepaalde datum.”
“Achteraf zou ik ook niet zo veel anders doen. De regenwaterput in de tuin bleek kleiner te zijn dan verwacht en die had ik eigenlijk moeten vervangen. Dat zou ik nu wel doen. Nu is er één raam met akoestisch glas bij de zithoek, maar ik zou nu ook akoestisch glas plaatsen bij de andere ramen in de voorgevel in plaats van gewoon drievoudig glas. Dat scheelt maar €100 per raam en maakt wel een wereld van verschil. Voor de rest zijn wij heel content.”
“Nog één kleine raad voor de mensen die blijven wonen in de woning die ze verbouwen: zorg voor gesloten kasten in je (tijdelijke) keuken. Glazen afstoffen is iets wat we snel hebben opgegeven, haha!”
Leempleister in de juiste kleur
Technisch
Doorgedreven energetische renovatie van een rijwoning van 1919-1930, met veel doe-het-zelf en onder meer de volgende ingrepen:
- Nieuwe aanbouw in houtskelet
- Vloeropbouw met glasschuimgranulaten, vloerverwarming, anhydrietchape en bamboe
- Doorgedreven recuperatie: oude tegels in de keuken, toilet en gang, gerecupereerd buitenraam (enkel glas) als binnenraam, recuperatie van het hout uit het vals plafond als tuinafschutting, alle binnendeuren werden herplaatst, de bestaande trap werd opgeschuurd, de faience in de gang werden hersteld,...
- Muur achter in de tuin is oud vals plafond.
- Gevelisolatie: 12cm in de voorgevel met spuitkurk. (Ecologisch, akoestisch en thermisch maar vrij dunne laag maar gebonden met harsen), 20cm achtergevel met EPS (puur pragmatisch ivm vocht).
- Dakisolatie: aanbouw 20 cm met houtwol, dakisolatie hoofddak 28 cm minerale wol
- Opbouw gevel met leempleister, Fermacell, geïsoleerde leidingspouw, osb, houtwol, agepan, houten gevelbekleding
- Nieuw houten schrijnwerk (drievoudig glas) 0.60 W/m²K glas, 1.05 W/m²K venster.
- Plaatsing ventilatie type D (87% thermisch rendement)
- Lucht-waterwarmtepomp (SWW en verwarming 6kW)
- Zonnepanelen 4950.00Wp en 24 m² (maximale capaciteit)
- Groendak en wilde tuin
- Epeil nog te bepalen, zal uitkomen op ongeveer 20
Bouwpartners:
Architecten: www.bast.coop
Hoofdaannemer: www.huismus.be
- Totaalkost verbouwing: € 173.500,00
- Totaal premies (zonder korting onroerende voorheffing en verminderde registratierechten): € 16.436,67
- Isolatie (enkel oude voor- en achtergevel): € 13.236 (incl. Spuitkurk)
- Ventilatie type D: € 6.240
- Lucht-waterwarmtepomp: € 12.112 (incl. vloerverwarming)
- Zonnepanelen: € 6.034
- Buitenschrijnwerk: € 17.476
