Muren met leempleister, isolatie van stro, een groendak en nestplekjes voor zwaluwen: Sarah de Groot bouwt haar eigen ecologische, natuurinclusieve huis in het Nederlandse Overijssel. En dat doet ze helemaal zelf. Het doel? Een fijn huis om in te wonen, dat helemaal terug opgenomen kan worden in de natuur. Sarah deed enorm veel zelf: van het zagen van het houten frame tot het plaatsen van de meterkast en het plaatsen van de vloer. “Het lijkt moeilijk, maar met logisch nadenken kom je al een heel eind.” We gingen in gesprek met deze bevlogen ecobouwer.
De visie van Sarah
“Bij het ontwerpen van de woning had ik een duidelijke visie: het moet een lage milieu-impact hebben, het moet betaalbaar zijn en het moet eenvoudig zijn. Ik koos voor een klein grondoppervlak, een groendak en natuurinclusieve elementen zodat flora en fauna hier hun plaatsje kunnen vinden. Het materiaalgebruik is duurzaam: waar mogelijk hergebruikt en verder organisch, gerecycled of lokaal geproduceerd. Het dak bovenop de stroboxen bestaat zelfs uit bladcompost! Al het bouwafval wordt ook hergebruikt in de woning. Bovendien vang ik zelf regenwater op en dat gebruik ik dan voor de wasmachine, en ik maak gebruik van een composttoilet.”
Klein wonen hangt heel erg samen met eenvoudig wonen en het verkleinen van je milieu-impact
Klein wonen tussen de grote huizen
“Klein wonen hangt heel erg samen met eenvoudig wonen en het verkleinen van je milieu-impact. Het viel me altijd al op: wat wonen Nederlanders groot! Met de huidige woningnood, de schaarse bouwmaterialen en de hoge verwarmingsprijzen vind ik dat onbegrijpelijk. Mijn huisje telt 42 m2 en dat vind ik precies goed. Knus, maar ruim genoeg om vrienden en familie uit te nodigen om te blijven eten.”
Bijna helemaal zelfvoorzienend
“Mijn huis heeft grote raampartijen aan de zuidkant, om de warmte van de zon optimaal te benutten. Ik koos voor speciaal ‘solar glas’ dat de zon binnenlaat als die laag staat in de winter, maar weerkaatst in de zomer als de zon hoog staat. Het huis bestaat uit één grote ruimte, alleen de badkamer en technische ruimte hebben binnenmuren. Zo kan de zon zo ver mogelijk het huis in schijnen. Die warmte hou ik dan vast, zodat ik bijna niet hoef te verwarmen tijdens koude dagen. Hiervoor heb ik vloerverwarming, aangesloten op een warmtepomp. Indirect komt ook deze warmte van de zon: mijn hele huis wordt gevoed door de energie die de zonnepanelen op het dak opleveren. Als backup voor donkere dagen en om teveel aan stroom terug te leveren, ben ik aangesloten op het net.”
Hout en stro nemen tijdens hun groei CO2 op, in tegenstelling tot niet-natuurlijke bouwmaterialen die tijdens het productieproces juist CO2 uitstoten. De opgeslagen CO2 blijft vastzitten in mijn woning.
“Ook voor drinkwater ben ik aangesloten op het net. Maar dit water gebruik ik alleen om te drinken en te douchen. Voor mijn wasmachine gebruik ik regenwater. Dat loopt vanaf het dak door verschillende filters naar een tank, waar het klaar is voor gebruik. Het water van de badkamer wordt gebruikt om het composttoilet mee door te spoelen. Al het afvalwater loopt naar een helofytenfilter: dat is een ingegraven bak met zand en moerasplanten zoals riet en lisdodde. De wortels van die planten zuiveren het water, en zo krijg je schoon water. Dat water laat ik door de tuin heen stromen, en het overtollige water komt dan in een vijver terecht. In het water kunnen veel waterplanten en dieren leven, en als de vijver vol is, dan stroomt het water in een wadi. Dit kleine, biodiverse vijvertje zorgt ervoor dat water lang wordt vastgehouden en langzaam de grond insijpelt.”
Zelf je houtskelet maken en isoleren met stro
“De zon schijnt volop binnen, en die hou ik ook binnen met goede, natuurlijke isolatie. Ik isoleerde het huis met stro uit Deventer. Het gaat direct van het land naar de consument, heel lokaal. Ik werkte samen met StroBox, een bedrijf dat houten boxen maakt gevuld met samengeperst stro. Je kan de boxen zien als hele grote legoblokken waarmee je je huis opbouwt. Samen vormen ze het houtskelet én de isolatie in één. Het formaat van de boxen is zo uitgerekend dat ze uit hele osb-platen gemaakt kunnen worden, en er dus geen zaagafval is. De prefab houtstructuur heb ik zelf gezaagd in de werkplaats van Strobox: een behoorlijke klus! Maar eens de prefab structuur klaar was, hebben we het hele huis in een week kunnen opbouwen. De boxen dienen nu als vloer, muren en dak. Alleen al in het dak zitten 60 strobalen. Het stro in het houten frame heeft als voordeel dat het een best hoge isolatiewaarde heeft. Daarnaast nemen het hout en stro tijdens hun groei CO2 op, in tegenstelling tot niet-natuurlijke bouwmaterialen die tijdens het productieproces juist CO2 uitstoten. De opgeslagen CO2 blijft vastzitten in mijn woning. De meeste isolatie is van stro, maar de vloerpanelen zijn van houtvezel wegens mogelijk opkomend vocht. De gevelbekleding op twee muren met hout komt van bomen uit de buurt die anders de versnipperaar in zouden gaan. Een andere muur heeft kalkstuc en een andere gevel laat ik helemaal begroeien met klimplanten.”
Waar mogelijk gebruikte ik teruggewonnen materialen, en anders zijn ze lokaal geproduceerd en natuurlijk
Herwonnen, natuurlijk en lokaal
“De bouwwereld is behoorlijk conservatief. Hoeveel energieverslindende en petrochemische materialen vandaag de dag nog gebruikt worden: ik vind het ongelofelijk als je bekijkt hoeveel goede alternatieven er zijn. Ik koos resoluut voor ecologische materialen: het houtskelet met stro, kalkbepleistering buiten, leemstuc binnen, gerecupereerde ramen. Al helemaal op het begin van het bouwproces ben ik op zoek gegaan naar die ramen, zodat ze als basis konden dienen voor het ontwerp! Waar mogelijk gebruik ik teruggewonnen materialen, en anders zijn ze lokaal geproduceerd en natuurlijk.”
Aan de slag als zelfbouwer
“Ik deed heel erg veel zelf. Zowel het bouwen van het huis als het inrichten van de tuin doe ik op eigen houtje. Door veel zelf te doen, bespaar je op veel kostenposten. Ik werk er dan wel veel aan, maar ik heb dit huis gebouwd voor €120.000, inclusief installaties. Toch moet ik inventief zijn in het gebruik van materialen. De manier waarop ik bouw is (nog) niet de standaard, dus ik moet alles zelf uitzoeken. Dat kost veel tijd, maar anderzijds heb je het hele proces zelf in de hand en kan je doorwerken op je eigen tempo. Ik heb ook wel wat hulp gevraagd aan mensen in mijn omgeving en experts. Sommige dingen kan je gewoon niet zelf, of kosten veel te veel tijd. Zo heb ik het stucen van de voorgevel met kalk uitbesteed. Het is een arbeidsintensief werkje dat nauwgezet moest gebeuren, want het moest helemaal waterdicht zijn. Mijn tip? Informeer je goed, laat je inspireren door duurzame alternatieven en sta op je strepen bij de architect en aannemers.”
Ik ben ervan overtuigd dat insecten, vogels en andere dieren ook een plek hebben in onze tuinen en huizen. Ik heb holtes in mijn dak opengelaten waar vogels en vleermuizen kunnen nestelen, en er hangen verschillende nestkastjes op.
“Ik merkte dat veel mensen enthousiast werden over mijn proces en meer wilden weten. Daarom heb ik een blog bijgehouden van alle stappen. Ik nodig je uit eens een kijkje te nemen, wie weet heb je er wat aan!”
Natuurinclusief bouwen
“Ik ben ervan overtuigd dat insecten, vogels en andere dieren ook een plek hebben in onze tuinen en huizen. Ik heb holtes in mijn dak opengelaten waar vogels en vleermuizen kunnen nestelen, en er hangen verschillende nestkastjes op. Op dit moment zit er al een nestje duiven! Het groendak en de muurtuin zullen ook veel biodiversiteit aantrekken. Mijn tuin wordt ingericht volgens de principes van de permacultuur. Dat wil zeggen dat je een ecosysteem maakt waarin je samenwerkt met de natuur en dat je tuin op je eigen wensen is afgestemd. Eetbare planten zijn voor mij erg belangrijk: ik hou van vers eten en we kunnen veel meer oogsten dan we soms denken. Je hoeft ook helemaal niet zo veel in te grijpen, en dat scheelt een hoop werk én schadelijke stoffen zoals kunstmest of pesticiden. Ik wil zoveel mogelijk leven verwelkomen om en rond het huis. En dat is aardig aan het lukken.”