Weinig dingen liggen de Belg nauwer aan het hart dan een eigen woonst. Een appartement in de stad of een villa in het groen, dat maakt niet zoveel uit. Als we maar een eigen stek hebben waar we op ons gemak zijn. Renovatie is de laatste jaren aan een forse opmars bezig ten nadele van nieuwbouw. Een goedkoop krot verbouwen tot een hypercomfortabel nestje lijkt de nieuwe trend. Dat neemt niet weg dat er nog tal van onbeantwoorde vragen overblijven voor kandidaat-bouwers en verbouwers. Evelien Willaert, adviseur en lesgever duurzaam bouwen van Dialoog, ruimt uw grootste zorgen uit de weg zodat u er niet langer wakker van moet liggen. Een goede nachtrust is belangrijk.
1. Wat is momenteel verstandiger: bouwen of renoveren?
Evelien Willaert: “Het lijkt geen goed idee om op voorhand het één of het ander al uit te sluiten: ga eerst na wat belangrijk is voor jou, wat je mogelijkheden zijn (zowel budgettair als qua tijdsinvestering) en hoe betrokken je wilt zijn bij het (ver)bouwproces. Beslis waar je wilt gaan wonen, in functie van je verplaatsingen en de nabijheid van voorzieningen (openbaar vervoer, vlotte (fiets)verbindingen naar werk en/of school, winkels) en koppel dit aan de beschikbaarheid van bouwgrond of huizen. Wil je je betrokkenheid bij het bouwproces tot een minimum beperken, koop dan een bestaande woning die al duurzaam en energiezuinig grondig gerenoveerd is of een (BEN)nieuwbouw. Wil je snel verhuizen, je investeringen spreiden in de tijd en schrikt het je niet af om een tijdje op een werf te wonen, dan lijkt de aankoop van een woning met een grondige verbouwing in het vooruitzicht een goede keuze. Kies een woning met een goede basisconstructie (geen stabiliteits- of vochtproblemen) die je, al dan niet gefaseerd, van boven tot onder aanpakt om aan de hedendaagse comfort- en energie-eisen te voldoen. Belangrijk is wel om de kostprijs van een grondige renovatie niet te onderschatten: je hebt gemiddeld ook meer onverwachte werken dan bij een nieuwbouw. De kostprijs kun je drukken door veel zelf te doen. Enige nuance is wel op zijn plaats: niet elk gebouw is geschikt om te renoveren en aan te passen aan de huidige en toekomstige wooneisen. Een voorafgaandelijke analyse is noodzakelijk. Soms is slopen en herbouwen een betere optie, bijvoorbeeld bij stabiliteitsproblemen. Soms een combinatie van renoveren en een nieuwe aanbouw, bijvoorbeeld bij woningen met een kwalitatief hoofdgebouw. Woningen met een slechte ligging renoveren (bijvoorbeeld in overstromingsgebied) is sowieso geen goed idee: hier zou een uitdoofscenario in combinatie met bijvoorbeeld grondenruil (ten voordele van inbreiding) het uitgangspunt moeten zijn.”
Betreft renovatie: kies een woning met een goede basisconstructie (geen stabiliteits- of vochtproblemen) die je, al dan niet gefaseerd, van boven tot onder aanpakt om aan de hedendaagse comfort- en energie-eisen te voldoen.
2. Waarmee moeten we rekening houden als we bouwen of renoveren?
Evelien Willaert: “Een goede ligging moet duurzame en tijdsbesparende verplaatsingen mogelijk maken. Het type woning (vrijstaand, halfopen bebouwing of rijwoning), de grootte en de compactheid van het gebouw bepalen de noodzakelijke inspanningen om de woning energiezuinig te maken. De oriëntatie en vormgeving is doorslaggevend om zowel gratis zonnewinsten via beglazing en via zonnecollectoren optimaal te benutten. Goed begonnen is dus meer dan half gewonnen, zowel bij de aankoop van een bestaande woning, als bij een nieuwbouw. Vervolgens komt het erop neer om het gebouw zo op te trekken of te renoveren dat de energiebehoefte minimaal is en tegelijk gedekt wordt door eigen energieopwekking. Zowel bij nieuwbouw als bij verbouwen ga je best op voorhand na of het wel mogelijk is om te realiseren wat je wilt: zijn er stedenbouwkundige of bouwfysische beperkingen? Wie wil renoveren tot BEN-niveau – wat wel degelijk mogelijk is – en een woning met een prachtige gevel koopt, zal uiteraard niet geneigd zijn om dat gebouw van buitenisolatie te voorzien. Als de muren een spouw hebben, dan kan spouwisolatie een optie zijn, weliswaar met de beperking dat je hier nooit ver doorgedreven mee kunt isoleren. Binnenisolatie blijft dan als enige optie over als je de energiebehoefte van je woning tot een minimum wilt herleiden. Dan is het goed om op voorhand te weten of binnenisolatie wel bouwfysisch mogelijk is.”
3. Hoe denk je dat we in België over tien jaar zullen wonen?
Evelien Willaert: “Als we over bouwen en wonen spreken, dan is tien jaar te kort om grote verschuivingen te zien. Bij nieuwbouw zullen BEN-woningen verplicht zijn, woningen zullen wellicht kleiner worden om betaalbaar te blijven, kostprijs zal nog meer een sturende factor worden. Welke lijnen er tegen dan uitgezet zullen zijn om op grote schaal bestaande gebouwen doorgedreven en binnen een beperkte termijn energiezuiniger te maken, blijft voorlopig een vraag. Vandaag gaat het energieverhaal ook nog altijd met de meeste aandacht lopen, maar een interessante denkpiste gaat over de vraag hoe gebouwen kunnen inspelen op gewijzigde woonsituaties gedurende de levensduur van een huis. Blijven we levenslang wonen in huizen die een groot deel van ons leven te groot of te klein zijn? Gaan we onszelf mobieler opstellen en wisselen we van huis wanneer wijzigingen zich aandienen, zoals in andere landen gangbaar is? Of zullen huizen makkelijker aanpasbaar worden, zowel aan wijzigingen in de samenstelling van de bewoners, als aan nieuwe (comfort)eisen en technieken? In dat kader bevat een studie van OVAM rond veranderingsgericht bouwen interessante inzichten. Een andere vraag is in hoeverre binnen tien jaar stedenbouwkundige voorschriften nog steeds duurzaam bouwen en wonen in de weg zullen staan. Zo is het vandaag bijna onmogelijk om te grote woningen op te delen in twee of meer kleinere wooneenheden. Een spijtige zaak gezien het groeiende bevolkingscijfer en de bijhorende vraag naar meer huisvesting.”
Om meer te weten te komen over BENOveren kan je altijd de brochure downloaden.
Wie zelf inspiratie wil opdoen voor zijn eigen renovatieproject kan gratis een kijkje komen nemen tijdens de Ecobouwers Opendeurdagen!
