Ellen Colle en Steven Notteboom verbouwden hun Gentse rijhuis zo ecologisch en energiezuinig mogelijk. Maar wel met een fikse dosis gezond verstand. En met kleuren van Peter Saville.
"Een passiefhuis met twee benzinevreters in de garage: volstrekt belachelijk vind ik dat. Waarom bouw je dan energiezuinig?” Steven Notteboom, hoofd van het meet- en tekenbureau bij de Oost-Vlaamse Patrimoniumdienst, is opvallend nuchter als hij over energetisch verantwoord bouwen praat. Zijn verbouwde gezinswoning in Gent is daar een schoolvoorbeeld van.
“Duurzaam wonen stopt niet bij isolatie en ventilatie”, zegt hij. “Zo wonen we pal in de stad, vlakbij het station Gent-Sint-Pieters. Ook dát is een doordachte keuze. Ik verplaats me bijna altijd per fiets en Ellen gaat met de trein naar het werk. De aannemers die in ons huis werkten, kwamen bijna allemaal uit de buurt. Dan staan ze geen uur in de file voor ze op de werf zijn. Ook zo kan je je ecologische voetafdruk terugdringen.”
Licht en ruimte
Steven woont er samen met zijn vrouw Ellen, een informaticus, en hun twee dochters: Eline (7) en Alice (9). “Dit is het huis van mijn grootouders, gebouwd in 1948”, vertelt Ellen. “Mijn vader is hier in de voorkamer geboren. Toen mijn grootmoeder stierf, kocht mijn vader het pand. In de straat staan nog een hele reeks gelijkaardige rijwoningen. Twaalf jaar geleden kochten wij het op onze beurt over. Maar wel met het idee om het ooit te renoveren tot een comfortabele gezinswoning.”
Eerst wilden ze de ingreep light houden. Met een klassieke aanbouw, wat extra isolatie en meer open ruimtes. Maar om genoeg licht en ruimte te creëren, moest het ingrijpender. Veel ingrijpender zelfs: alleen de typische gevel bleef nog staan, om het straatbeeld niet te veel te veranderen. “Het huis volledig afbreken gaf ons meer vrijheid. Zo konden we een woning bouwen die voldeed aan onze eisen, zowel op architecturaal als energetisch vlak.”
Zitput op tuinniveau
Achter de gespaarde façade is van de traditionele indeling in kleine kamertjes niets meer te merken. Licht stroomt dwars doorheen het huis, zowel horizontaal als verticaal. “We wilden geen ordinaire lichtstraat in onze keuken. Het licht valt daar binnen langs twee schuine dakramen – één aan de noordkant en één op het zuiden – maar evengoed langs de badkamervide en de glasgevel. De belichting beneden verandert daardoor continu. Aan de achterkant, bij de tuin, hebben we op het gelijkvloers een volledige glaswand.
Onze zithoek is opgevat als een zitput. Een perfecte oplossing als je het ruimtegevoel in huis wil vergroten. Visueel is onze zitruimte namelijk geen obstakel meer: vanuit de keuken kijk je zo rechtstreeks de tuin in. Een sofa hebben we ook niet nodig in de zithoek. De vensterbanken zijn getimmerd als meubel. Ideaal, want ze liggen op dezelfde hoogte als de tuin. En ze hebben bergruimte onder de zitting. In datzelfde bleke berkenmultiplex zijn ook enkele wandkasten en keukenelementen uitgevoerd. Ze geven een warme touch aan onze benedenruimte.”
De geur van zaagsel
Steven tekende het ontwerp voor het huis zelf. Voor de technische issues klopten ze aan bij BAST: een Gents bureau gespecialiseerd in ecologisch én esthetisch bouwen.
Steven en zijn vrouw deden ook zelf goed hun huiswerk. Toen ze beslisten om hun rijwoning grondig te renoveren, startten ze een intensieve zoektocht. Naar verantwoorde materialen, naar ecologische oplossingen, naar interessante ruimtelijke oplossingen. “We kozen meteen voor houtskeletbouw. Vanaf dag één was dat een evidentie. Ik hou niet zo van kille baksteenarchitectuur”, zegt Steven, die een tijdlang als interieurarchitect werkte.
Houtskeletbouw gaat razendsnel. De holtes tussen de draagbalken vulden we met cellulosevlokken en wol, voor ons de beste ecologische keuze qua isolatie
“Houtskeletbouw gaat razendsnel. Tijdens de ruwbouw rook het huis lekker naar hout”, vult zijn vrouw aan. “De holtes tussen de draagbalken vulden we met cellulosevlokken en wol, voor ons de beste ecologische keuze qua isolatie.”
Compromissen sluiten
Centraal in de woning staat er een ruwe betonnen muur die maar liefst drie verdiepingen hoog doorloopt. Beton is natuurlijk thermisch inert, maar contrasteert vooral ook mooi met de gladde PU-gietvloer. “Dat naadloze materiaal vergroot de ruimte optisch enorm. Bovendien is het kinderproof. En lekker warm aan de voeten, dankzij de vloerverwarming”, aldus Steven.
“Achteraf bekeken was het misschien niet de meest ecologische vloeroptie. Ik heb lang gezocht naar een milieuvriendelijkere variant voor een gietvloer, maar ik vond geen goed alternatief. Vaak stootten we op tegenstrijdige informatie. En sommige aannemers kennen hun materialen niet perfect. Dat is jammer. Met de juiste info hadden we misschien andere keuzes gemaakt. Bijvoorbeeld de vloeropbouw met kunststof-schuim-isolatie was niet mijn favoriet. Maar ik zag geen andere mogelijkheid. Zo ecologisch en energieneutraal mogelijk bouwen was ons streefdoel. Maar in de praktijk moesten we compromissen sluiten. In onze regenwaterput kan bijvoorbeeld maar 3.000 liter. Een warmtepomp was in theorie misschien wel mogelijk geweest in de tuin, maar technisch was het lastig om die te installeren. Dus lieten we dat idee maar varen. Ook de fotovoltaïsche zonnecellen op ons dak hebben we uiteindelijk niet geplaatst. Daarvoor is ons dak te klein en het huis niet perfect georiënteerd. Er liggen wel kabels klaar, in afwachting van fotovoltaïsche cellen met een hoger rendement.”
Lopen op glas
Een enorme eyecatcher in het huis is de glazen vide, die tot aan de zolderverdieping loopt. Langs de betonnen wand kijk je zo tot in de nok van het huis. Over het glas zelf kan je wandelen. En dat zorgt voor bijzondere perspectieven in huis. “Als de kinderen boven in hun zolderkamer aan het spelen zijn op het glas, zie je hun schaduwen tot beneden. Zij kunnen van boven zien wie er langs onze voordeur naar binnen komt”, zegt Ellen.
Ecologisch wonen stopt niet bij isolatie en ventilatie. We wonen pal in de stad, vlakbij het station. Ook dát is een eco-beslissing.
Opvallend in de zolderkamer is het tussenplafondje, getimmerd van houten balkjes. Die zijn allemaal in verschillende retrokleuren geschilderd, met ecologische verf van Tintelijn. Dankzij het loopglas is dat zelfs zichtbaar van op het gelijkvloers. “Inspiratie haalden we bij de kleuren die ontwerper Peter Saville gebruikte op zijn platenhoezen voor New Order. De kinderen mochten elk een van die kleuren kiezen voor hun gordijnen. De oudste koos geel, de jongste blauw. Een Ikea-combinatie dus.”
Handdoek vergeten
“Een huis moet als een wandeling zijn. Met de nodige doorkijkjes en spannende perspectieven”, vindt Steven. Daarin is hij in zijn woning goed geslaagd. Als we samen – doorheen de lager gelegen zitput – naar de tuin wandelen, valt meteen op hoe verrassend de achtergevel is. Op het gelijkvloers is de glazen achtergevel relatief klassiek, maar op de eerste verdieping installeerden Steven en Ellen metalen lamellen als zonnewering. “Ze gaan mechanisch open en dicht”, zegt Ellen. “In zuiderse landen zie je dat wel vaker. Die lamellen houden het zonlicht tegen, maar ze zorgen ook voor privacy. Op de eerste verdieping zit namelijk onze badkamer aan de achterkant. We douchen dus in het daglicht. En we poetsen onze tanden met zicht op de tuin. Dát is pas zalig.”
Leuk is dat de knalblauwe gietvloer in de badkamer ook doorloopt in de douchecel zelf. Het zijn zulke geestige details, die het huis karakter geven. “Aan de badkamer paalt een lichtput”, wijst Steven aan. “Vanuit de douche en van aan de wastafel kunnen we met mensen in de leefruimte communiceren. Ideaal als de shampoo op is. Of als je je handdoek vergeten bent.”
Gesloten cel
Pal naast de open badkamer ligt dan weer een gesloten cel: de slaapkamer van Ellen en Steven. Die is opvallend klein. “Wie wil er nu een grote slaapkamer? Dat is toch nergens voor nodig?”, vindt Steven. “Dankzij de schuifdeur kunnen we wel daglicht binnenlaten. Maar indien nodig, is het hier pikdonker. En toch heb je nooit het benepen gevoel dat je zal stikken in deze kleine ruimte. We hebben een performant ventilatiesysteem, dat de kamer perfect verlucht. Je krijgt permanent verse aanvoer. Alsof je onder de blote hemel zou slapen.”
Wil je nog meer technische gegevens over deze woning te weten komen? Bekijk dan zeker de fiche!
Meer informatie
