Het wordt steeds belangrijker voor je portemonnee om energie op het juiste moment te verbruiken, bijvoorbeeld op het moment dat je zelf stroom oogst met je zonnepanelen. Je zelfconsumptie ligt zo hoger en je energiefactuur lager. Zeker voor grote verbruikers - zoals een warmtepomp - maakt dat een groot verschil. Joost Berckx van Bosch Thermotechnology legt uit hoe dat precies zit.
Door je verwarmingssysteem slim aan te sturen, kan je heel wat energie besparen zonder op comfort in te boeten. Als je woning nog verwarmd wordt op gas of mazout, is een slimme thermostaat bijvoorbeeld een interessante investering om je energierekening laag te houden. Bij een warmtepomp ligt het net iets complexer.
Een warmtepomp slim sturen is iets moeilijker. Dat komt omdat, in tegenstelling tot gas en stookolie, de prijs van elektriciteit van uur tot uur kan verschillen. Zo is bij zonneschijn je stroom gratis, als je PV-panelen hebt. De nieuwe generatie warmtepompen kunnen communiceren met zonnepanelen, waardoor de pomp een signaal krijgt als de zonnepanelen in werking treden. Zo kan de warmtepomp die gratis energie meteen gebruiken.
Maar ook: de elektriciteitsmarkt gaat naar dynamische stroomcontracten. De stroom die je aangeboden wordt door je energieleverancier kan dus verschillen, afhankelijk van vraag en aanbod op de elektriciteitsmarkt. “Door je warmtepomp slim te sturen, zorg je ervoor dat die zuinig werkt. Een bijkomend voordeel is dat je dan stroom gaat afnemen op voordelige momenten, of dat je soms zelfs gratis stroom kan afnemen!” vertelt Joost Berckx van Bosch. Zo kan je zuinig, comfortabel en betaalbaar je woning duurzaam verwarmen.
De meerwaarde van een slim gestuurde warmtepomp:
- Slimme warmtepompen kunnen het zelfverbruik opkrikken door warmte te bufferen tijdens zonnige uren. Stroom die je opwekt met je PV-panelen, hoef je niet van het net te halen, en moet je dus ook niet betalen.
- Warmtepompen vormen een geschikte combinatie met dynamische elektriciteitscontracten. Ze worden ingeschakeld als de prijzen het laagst zijn. Die contracten zijn nu nog erg schaars, maar dat kan snel veranderen.
- Voor de aankoop en installatie van een slimme sturing, heb je recht op een premie van Fluvius.
Andere teller, andere mindset
Het wegvallen van de terugdraaiende teller: het was een maatregel met impact. “Eigenaars van warmtepompen worden vaak gezien als de grootste slachtoffers van de afschaffing van de terugdraaiende teller. Zij hadden vaak grote zonnepaneelinstallaties, met de bedoeling om de productie in de zomer op het net te zetten, en die er in de winter weer af te halen. Zo werkte je warmtepomp bijna gratis. Althans, die indruk wekte de terugdraaiende meter,” vertelt Joost van Bosch. “Dat voordeel verdwijnt met de introductie van de digitale meter.”
Je warmtepomp anders gebruiken
Nochtans zijn warmtepompen nog steeds een goed idee. Warmtepompen gebruiken elektriciteit om je huis te verwarmen; Ze doen dat heel efficiënt omdat ze slim gebruik maken van de omgevingstemperatuur. De grond, de lucht en grondwater bevatten een gigantische voorraad aan energie, die onuitputtelijk en hernieuwbaar is. “Met een warmtepomp kan je deze energie inzetten om je huis te verwarmen en warm water uit de kraan te krijgen. Een warmtepomp kan wel 3 tot 5 keer méér warmte maken met een bepaalde hoeveelheid energie dan een gasketel of een ander verwarmingssysteem. Ze zijn dus heel efficiënt. Maar efficiënt en rendabel zijn helaas geen synoniemen. Door het verdwijnen van de terugdraaiende meter en stijgende elektriciteitsprijzen, kan je je warmtepomp best slim sturen om ze even rendabel te houden.”
Zelfverbruik verhogen
“Eigenaars van zonnepanelen moeten er nu naar streven om hun zelfverbruik te verbeteren,” zegt Joost. “Dat wil zeggen dat je je verbruik moet laten samenvallen met productiemomenten van zonnepanelen, bijvoorbeeld ’s middags bij veel zon. Zo moet de warmtepomp veel minder werken als de zon niet schijnt. Dat kan je manueel instellen.”
Maar met een slimme sturing gaat dat een heel stuk makkelijker, en kan je aanzienlijk besparen op je elektriciteitskosten. Dat doe je door een aantal grote energieverbruikers te sturen zodat ze stroom verbruiken op het ‘juiste moment van de dag.’ Voor een warmtepomp betekent dat: je gebruikt het overschot aan zonne-energie dat anders naar het net zou vloeien om je huis overdag wat extra te verwarmen of af te koelen. Zo kan je ’s avonds genieten van een aangename temperatuur zonder extra stroom van het net te verbruiken.
Slim spreiden is de boodschap
Niet alleen het moment waarop je stroom verbruikt is belangrijk, ook de hoeveelheid elektrische stroom die je op zulke momenten vraagt is van belang. Zeker als het capaciteitstarief ingevoerd wordt in de toekomst. Je verbruikt best niet te veel op één moment, maar eerder gespreid. “Zo kan je je warmtepomp laten uitschakelen tijdens het koken. Je vermijdt zo een afnamepiek op dat moment. Omdat je op die manier het elektriciteitsnet minder belast, heeft dat ook weer een gunstig effect op je elektriciteitsfactuur.”
Hoe werkt zo’n slimme sturing van warmtepompen precies?
“Een voorbeeld kan helpen. Maak je met je warmtepomp sanitair warm water aan - wat bijna steeds het geval is - dan zal je warmtepomp in werking springen zodra het water in het boilervat kouder is dan de ingestelde temperatuur, bijvoorbeeld 45 °C. De warmtepomp slaat dan aan. Wanneer de gewenste temperatuur bereikt wordt, bijvoorbeeld 60 °C, slaat hij weer af. Maar als je warmtepomp slim gestuurd wordt, kan de warmtepomp de temperatuur in het buffervat verder laten oplopen, tot bijvoorbeeld 75 °C. Die extra 15 ° C is een manier om ‘overtollige’ stroom op te slaan van je zonnepanelen. Je boiler is een soort batterij waarin makkelijk energie opgeslagen kan worden. Ook hoeft de warmtepomp niet te wachten tot de temperatuur onder de 45 °C zakt. Schijnt de zon op je PV-panelen of als de stroom goedkoop is, dan springt de warmtepomp sneller in werking.”
Dit artikel is geschreven door de Ecobouwers-redactie, in samenwerking met Bosch. Ecobouwers heeft als doel duurzame projecten, materialen of diensten in de kijker te zetten om duurzaam (ver)bouwen te stimuleren in Vlaanderen. Wil je als professional zelf een duurzaam project, materiaal of dienst in de kijker zetten? Stuur je vraag gerust naar info [at] ecobouwers.be.