Frauke Hamerijck, keramiste met een eigen atelier, en haar man Joachim Adam, zaakvoerder, renoveerden hun vrijstaande gezinswoning in Ninove. Alles aan hun huis ademt karakter. Ze zijn dan ook niet over één nacht ijs gegaan, maar selecteerden hun bouwpartners op hun goede reputatie.
Frauke Hamerijck: “Toen ons nieuwe huis op de markt kwam, hadden we de zoektocht eigenlijk al opgegeven. Al 5 jaar zochten we een woning in Ninove met meer ruimte en stilte voor mijn atelier als keramiste, zonder succes. Daarom hadden we al een architect onder de arm genomen om onze vorige woning te renoveren.
“Plots stootten we op dit huis. Een prachtige oude hoeve. Er was veel interesse: we moesten snel handelen. Na een paar dagen was de kogel door de kerk. Toen begonnen de verbouwperikelen”, lacht Frauke.
Duurzaam bouwen nog niet ingeburgerd
Frauke Hamerijck: “Vanaf het begin was duidelijk dat we voor een ecologische woning wilden gaan. Onze architecten van objekt architecten uit Aalst, voelden meteen aan waar we naartoe wilden: het plan dat ze voor ons tekenden was fantastisch. Eigenlijk hadden ze meer ervaring met traditioneel bouwen dan met ecologische materialen, maar dat liet ons toe om samen dingen te ontdekken.
“Als fundering overwogen we bijvoorbeeld glasgranulaat. Geen simpele opgave, aangezien dat in België amper gedaan wordt. UIteindelijk hebben we dat idee opgeborgen. De muuropbouw van de uitbreiding werd uitgevoerd in kalkhennep. We kozen ook bewust voor een watertank van 15.000 liter - in plaats van de gangbare 10.000 liter - en drievoudig glas in plaats van het vereiste dubbel glas. Keuzes die doorwegen in het budget, maar waar we 100% achter staan.”
Liefde voor het ambacht
Frauke Hamerijck: “Ik ben zeer blij met elke professional, aannemer en vakman waarmee we hebben samengewerkt. Vooral dankzij hun creativiteit, liefde voor het vak en de klik die we met hen hadden. Echte ambachtsmannen en -vrouwen. Zo hebben we een stalen draaitrap laten maken met een leuning die in één stuk doorloopt. Die werd in één keer getrokken, en dus niet als aparte stukken aan elkaar gelast. Niet de simpelste en ook niet de goedkoopste optie, maar die man deed dat met zo veel overgave. Elke keer ik de trap op- en afloop heb ik er nog plezier van”, glimlacht Frauke.
“Soms heb je minder geluk”, vervolgt ze. “Zoals de elektricien die geen ervaring had met lemen muren en onze pas geplaatste muren weer beschadigde. Of het terrazzo keukenblad dat tien centimeter te klein bleek; een onschuldig meetfoutje van de leverancier. ‘Dat lossen we wel op’, zei hij, en hij stortte ter plaatse een stuk van het keukenblad bij. Drie maanden later is dat keukenblad beginnen scheuren op de plaats van aanhechting, dus zoeken we nu samen naar een oplossing.
“Bouwfoutjes komen bij iedereen voor, zeker als je een oud huis renoveert. En met het ecologische aspect in ons achterhoofd wilden we ook niet steeds elk foutje laten vervangen of opnieuw uitvoeren. Dus knijp je een oogje dicht voor de twee recht geleemde hoeken in een huis vol met afgeronde hoeken”, lacht Frauke. Op het einde van de dag is het maar een huis. Natuurlijk steek je er veel geld in tijd in, maar je leven hangt er niet van af. Bovendien geeft het je woning een verhaal. Het toont dat bouwen een zoekproces is.”
Gezocht: vakmannen en -vrouwen
Frauke Hamerijck: “Alle leveranciers en professionals waarmee we werken kwamen we via via op het spoor. De ene vakman prijst de andere aan. Zo zijn we ook bij Puur Bouwen terechtgekomen. Zij hebben ons geholpen met de structurele werken: de woning is een box-in-box renovatie met een uitbreiding in kalkhennep. Het nieuwe gedeelte staat als het ware ‘los’ van de buitengevel. Zo voldoet onze woning aan de strengste energienormen. Met stro bouwen kon niet, want dat nam te veel plaats in. Kalkhennep ging wel. De oude muren kregen een frame waarin de kalkhennep werd gestort, de nieuwe muren kwamen prefab uit de fabriek en werden dan naar de werf getransporteerd.
“Een partij zoeken die de diepteboring voor onze geothermische warmtepomp wou uitvoeren bleek dan weer supermoeilijk” voegt ze toe. “Weinig bedrijven bieden die dienst aan en allemaal zijn ze overbevraagd. Het bleek nochtans maar een dag werk. Uiteindelijk hebben we - opnieuw op aanraden - toch iemand gevonden.”
Warmtepomp zonder zonnepanelen
“Zonnepanelen liggen er nog niet, maar die komen er wel. De beste plaats voor de panelen moeten we nog bepalen, want er staan veel grote oude bomen in onze tuin. Het dak is geen optie, de bomen werpen er te veel schaduw op. We zoeken een plekje in de tuin.
“Zonder zonnepanelen verbruikt een warmtepomp naar verluidt veel, maar ik vind dat het met onze vloerverwarming best meevalt. Ons toestel regelt trouwens alles, ook omgekeerd koelen. Ik ben er heel tevreden mee.”
Budget: duurzaam vs. traditioneel bouwen
“Soms schrokken we wel,” zegt Frauke, “want sommige duurzamere keuzes bleken gewoon te moeilijk om uit te voeren, of kostten te veel geld. Vaak hoor je mensen zeggen dat duurzaam bouwen niet duur hoeft te zijn. Dus wij maakten geregeld de vergelijking met ‘traditioneel’ bouwen. Wel, daarin kwam traditioneel bouwen toch dikwijls goedkoper uit. Is dat omdat de markt voor ecologische materialen kleiner is, of omdat die materialen zo veel kosten? Ik weet het zelf niet.
“De plattegrond van de woning heeft de vorm van een ruit. Die ruitvorm komt nog op een heleboel andere plaatsen terug, zoals in de handvaten van de kastjes. Hetzelfde met het hout: we kozen voor lariks in de raamprofielen, wat ertoe leidde dat we ook voor ons parket en voor de keukenkastjes voor larikshout kozen. Een aantal keuzes in het begin bepaalden veel andere aspecten later in het bouwproces. Het resultaat is een huis met een uniek karakter. Ik ben er trots op, inclusief de foutjes.
Wat is kalkhennep?
Pieter-Jan Jacobs, zaakvoerder Puur Bouwen: “Kalkhennep is een isolatiemateriaal dat bestaat uit hennepscheven, kalk en minerale additieven. Naast zijn isolerende functie houdt het ook het vochtgehalte in de woning in balans. Je kan kalkhennep ter plaatse storten in een houten frame, kiezen voor ‘prefab’, of werken met losse kalkhennepblokken. Wij kiezen er liefst voor om de muren op voorhand te laten prefabriceren in de fabriek, want kalkhennep moet wel goed kunnen drogen en uitharden. De kalk moet blootgesteld worden aan de lucht om CO2 op te nemen en te carboniseren. In een fabriek lukt dat het snelst, onder gecontroleerde omstandigheden.
Wat zijn de voordelen?
Pieter-Jan Jacobs: “Die dubbele functie, isoleren en actief vocht reguleren, is wat kalkhennep boven andere materialen doet uitsteken. In elke woning komt voortdurend een beetje vocht vrij: door te koken, wassen en zelfs door te ademen. Dat vocht wordt opgenomen en doorgelaten via de kalkhennepscheven. Zo draagt kalkhennep bij aan een gezond binnenklimaat in je woning.
In houtskeletwoningen komt kalkhennep echt helemaal tot zijn recht. Een houtskelet is een vrij lichte constructie in vergelijking met staal of beton. Daardoor kan de woning gemakkelijker oververhit raken in de zomer. Kalkhennep is een zwaar isolatiemateriaal met veel massa. Die massa zorgt voor thermische inertie, waardoor de woning niet zo gauw opwarmt in de zomer.
Wat zijn de aandachtspunten?
Pieter-Jan Jacobs: “Kalkhennep past zowel in renovatie- als in nieuwbouwprojecten. Je kan er ook mee na-isoleren, maar je moet er de plaats voor hebben. Met 12 à 14 centimeter minimum dikte, neemt het wel wat ruimte in.
Wil je meer weten over de technische gegevens van de woning? Bekijk dan zeker de technische fiche!
Dit artikel is geschreven door de Ecobouwers-redactie, in samenwerking met Puur Bouwen. Ecobouwers heeft als doel duurzame projecten, materialen of diensten in de kijker te zetten om duurzaam (ver)bouwen te stimuleren in Vlaanderen. Wil je als professional zelf een duurzaam project, materiaal of dienst in de kijker zetten? Stuur je vraag gerust naar info [at] ecobouwers.be.
