ZuidtrAnt is een energiecoöperatie in het Antwerpse. Samen met burgers investeren ze in hernieuwbare energie en in duurzame projecten. Toegankelijk voor iedereen, en met een innovatieve toets. We spraken met Sophie van ZuidtrAnt over hoe burgers samen het verschil kunnen maken en de energietransitie kunnen versnellen.
ZuidtrAnt, een inleiding
Sophie: “In 2016 is ZuidtrAnt opgestart, omdat we voelden dat de energietransitie veel te traag ging. Een klein groepje geëngageerde burgers stak de hoofden bij elkaar om te zien wat er samen mogelijk was. Heel wat, bleek al gauw. Zo zijn we begonnen om van hernieuwbare energie de norm te maken in de rand van Antwerpen. Met zonnedaken, renovatiebegeleiding en verschillende samenwerkingen.
De transitie versnellen met gedurfde projecten
“Met ZuidtrAnt willen we een een actieve rol spelen in de transitie naar hernieuwbare energie. We richten ons op lokale projecten, zetten in op energieonafhankelijkheid en laten iedereen genieten van hernieuwbare energie, ook wie de omschakeling niet kan betalen.”
“Een mooi voorbeeld is het warmtenet in Mortsel en Edegem. Dat warmtenet voorziet woningen van industriële restwarmte van de naburige Agfa-Gevaertfabriek. Dat is een belangrijke Vlaamse primeur, want nog te vaak wordt restwarmte niet gebruikt en zomaar de lucht ingeblazen. Dankzij ZuidtrAnt konden burgers mede-eigenaar worden van het warmtenet. Dat alles onder het motto: We verwarmen liever onze huizen dan onze planeet!”
“De provincie en VITO hadden reeds de restwarmteproductie in onze regio in kaart gebracht en hadden aangetoond dat er potentieel was voor een warmtenet. Agfa-Gevaert was ook heel enthousiast om daar iets mee te doen. Na een grondige studie bleek het verdelen van die restwarmte een heel rendabele case. Samen met Ecopower en Kelvin Solutions hebben we het project dan ontwikkeld. Het warmtenet werd daarna aangesloten op een nieuwe woonwijk en een aantal grote afnemers zoals een drukkerij en een kringloopwinkel in een KMO-zone.”
> Lees meer over het project in Mortsel
“Onze kracht was dat wij meerwaarde zagen en durfden te investeren. De shift moet er gewoon komen, dus we hebben geleerd dat je in jezelf moet geloven. Niet te veel luisteren naar tegensputterende partijen, investeerders die het toch niet zo zien zitten. Als je het zelf hebt doorgerekend en gezegd hebt dat je het gaat doen, dan moet je het doen. Uiteindelijk heeft dat goed uitgepakt: in de zoektocht naar financiering waren de banken aan het vechten om ons het geld te lenen.”
De lokale rol van coöperaties
“ZuidtrAnt speelt de lokale rol. Wij zorgen voor financiering, maar ook voor het warm maken van de buurt, om hen ook echt enthousiast te krijgen. Dat doen we door een connectie te maken met de lokale gemeentebesturen, door gericht te communiceren en door buurtvergaderingen te organiseren. Zo krijgen we ook heel wat particulieren mee. Voor coöperanten is ons principe ook belangrijk: het niet-meer-dan-anders-principe. Wij volgen de fluctuaties van gas en elektriciteit niet, onze prijs blijft stabiel.”
“Die lokale werking komt ook terug in andere projecten. KlimaatWerf bijvoorbeeld is in samenwerking met een andere coöperatie, Zonnewind. We zitten hier met twee coöperaties in een klein gebied. In plaats van de concurrentie aan te gaan, kiezen we liever voor samenwerking. Zo kunnen we de transitie beter en sneller realiseren. We focussen met KlimaatWerf op twee verschillende dingen: op de samenaankoop van zonnepanelen met grondig advies onder de naam Zonnewerf, en op het begeleiden van mensen om hun huis te laten renoveren. RenovatieWerf heet dat project.”
“Binnen Renovatiewerf maken we samen met geïnteresseerde burgers een stappenplan op voor de renovatie van hun woning. De mensen kijken dan of ze de maatregelen willen en kunnen nemen. Daarna start het BENOvatietraject en begeleiden we hen verder. Wij vragen offertes op en helpen bij allerhande vragen en problemen. Onze kracht: we komen echt ter plekke en leveren een EPC-certificaat af. We gaan met de mensen in gesprek over hun ambities en doelstellingen. Dat doen we voor aparte woningen, maar ook voor appartementsgebouwen. Hier is het proces complex omdat het gaat over een mede-eigendom. Heel wat andere renovatiebegeleiders doen het daarom liever niet, maar de klimaatwinst kan groot zijn. Bij een gebouw met meer dan 40 eenheden waarvan de ramen vervangen moeten worden, daar moet de kraan maar één keer komen om al het enkel glas te vervangen. Dat scheelt veel in de kosten, en de impact is groter.”
Een sociaal verhaal
“ZuidtrAnt heeft een unieke positie als het gaat om moeilijke projecten zoals appartementsgebouwen. Wij durven met moeilijke doelgroepen aan de slag te gaan. Als je bijvoorbeeld noodkopers met weinig investeringsmogelijkheid wil helpen, dan loop je als regulier bedrijf snel vast. Wij vinden het net fijn om dieper na te denken en oplossingen zoeken. We moeten natuurlijk ook een rendabele business draaien, maar we creëren ook ruimte om trajecten op te zetten waar we nieuwe modellen kunnen uitproberen. Het is gewoon een kwestie van drempels signaleren en die samen met andere actoren overkomen.”
Innovatie troef
“Naast die sociale meerwaarde, zetten we als coöperatie ook in op innovatie. We onderzoeken momenteel de meerwaarde van waterstof voor de opslag van hernieuwbare energie in een bebouwde omgeving. De tweedehandswinkel van daarnet, die van het warmtenet, heeft een grote circulaire hub met een gigantisch dak. Daar wordt 350 kwPiek opgewekt, terwijl er maar een derde gebruikt wordt. Wat kunnen we dan doen met de rest? De overconsumptie kan geïnjecteerd worden om te delen met de buurt, en nog een deel kan gebruikt worden om groene waterstof mee te maken. In de zomer maak je dan waterstof, en in de winter wordt dat terug omgezet in elektriciteit. Daar komt warmte bij vrij, en dat kan gebruikt worden om het gebouw mee te verwarmen. Dit project doen we in samenwerking met Solenco Powerbox, de Universiteit van Brussel en CLEF.”
“Voor ons is dit heel interessant, want waterstof was voor ons nog een vraagteken. Nu zijn we er veel over aan het leren, en bekijken we wat de do’s en de don’ts zijn. We blijven onszelf vernieuwen, en blijven inzetten op innovatie en op het sociale aspect. We zijn zo de motor om verandering te genereren.”
ZuidtrAnt startte ook een project met elektrische deelwagens, opgeladen op zonne-energie.
