Het overgrote merendeel van onze Vlaamse huizen zijn uitgerust met een hellend dak en kleidakpannen. We klopten aan bij Wienerberger om na te gaan wat een hellend dak duurzaam maakt.
Hoe duurzaam zijn platte daken en hellende daken?
Een hellend dak…
- laat toe om ‘vorm-efficiënter’ te bouwen.
- kan bij sloop gerecycleerd en hergebruikt worden (de pannen).
- vangt veel regenwater op.
- heeft een hoge initiële uitstoot, maar een bijzonder lange levensduur en dus een lage totale ecologische voetafdruk.
- maakt de plaatsing van zonnepanelen gemakkelijk.
Circulair bouwen met een hellend dak
Wienerberger: “We hebben al heel wat analyses gemaakt waaruit duidelijk blijkt dat hellende daken goed scoren op vlak van duurzaamheid. Kleidakpannen moeten gebakken worden in ovens op hoge temperatuur, en dat is een energie-intensief proces. Daarbij komt heel wat CO2 vrij, maar de lange levensduur van kleidakpannen compenseert dat ruimschoots. Voor een hellend dak met kleidakpannen is dat meer dan honderd jaar.
Een tijdje geleden lieten we eens een steekproef uitvoeren. We keken naar daken van huizen die ouder zijn dan 1900. Welnu, op gemiddeld 21 procent van al die daken lagen nog altijd de originele kleidakpannen. Meer dan honderd jaar oud, en still going strong. En die dakpannen werden geproduceerd met de technologie van toen! Met onze huidige kennis, maken we dakpannen die 150 jaar meegaan.”
Daarnaast kan je kleidakplannen - als ze van goede kwaliteit zijn - recupereren bij de sloop en hergebruiken op een nieuwe woning. Dakwerkers werken bij hellende daken meestal met schroeven en nagels. Die werkwijze maakt hergebruik, reparaties en recyclage een stuk makkelijker.
Voor de circulaire economie is dat een groot voordeel. Naar de toekomst toe hebben we er alle belang bij om steeds meer te leren denken in gesloten kringlopen, waarbij materialen voortdurend kunnen worden hergebruikt of gerecycleerd. Demonteerbaarheid is dan een grote troef.
Een hellend dak is vormefficiënt: minder energieverlies
Een hellend dak is compact. Dat kan elke EPB-verslaggever je vertellen. Dat wil zeggen dat je - voor eenzelfde woonvolume - minder buitenoppervlakte zult hebben. En dus minder energieverliezen.
“Kijk”, legt Wienerberger uit, “de meest energie-efficiënte vorm is eigenlijk een bol. Maar bolvormige huizen verkopen niet zo goed. Een kubus is een praktischere keuze. Zeg maar een bol met de kantjes afgeschaafd. Zet je daar een hellend dak op, dan benader je terug meer die bolvorm. Met een hellend dak bereik je zo dus een betere vorm- en dus energie-efficiënte: meer ruimte, voor relatief minder energieverliezen. Net daarom raden wij hellende daken aan, want wie is er niet gediend met een extra zolderruimte, zelfs al gebruik je het enkel als berging of technische ruimte?”
Regenwateropvang bij een hellend dak
Vlaanderen valt onder de categorie ‘extreme waterschaarste’. Spaarzaam omgaan met het blauwe goud is dus cruciaal. Regenwater, opgevangen via het dak en afgeleid naar een regenwaterput via de dakgoot, kan ingezet worden om leidingwater te vervangen in toiletten, om planten water te geven en om de auto te wassen.
“Over de opvang van regenwater kunnen we kort zijn: een hellend dak vangt tot 95 procent van het water op. Het water loopt rechtstreeks naar de dakgoot, en zo je regenwaterput in. Bij een plat dak verlies je toch 20 tot 40 procent van het regenwater door verdamping. Met een schuin dak vang je dus meer regenwater op. Op voorwaarde dat je een regenwaterput hebt, natuurlijk”, zegt Wienerberger.
Regenwatercalculator
Bereken hoeveel regenwater je kan opvangen met een hellend dak met de Wienerberger regenwatercalculator.
“Bovendien loop je met kleidakpannen, die chemisch stabiel zijn, niet het risico dat je water verkleurt of verzuurt” voegt Wienerberger toe. “Geen bruin water in het toilet, dus.”
Groendaken op platte en hellende daken
Op platte daken kan je dan weer gemakkelijk een groendak op plaatsen. Groendaken hebben een luchtzuiverend en klimaatbufferend effect en verlengen de levensduur van je dakbedekking. Om regenwater te recupereren en te hergebruiken zijn ze daarentegen minder ideaal. Groendaken houden een groot deel van het regenwater dat op je dak valt vast, waarna het verdampt. Als je regenpijp rechtstreeks verbonden is met de riool - en dus niet met een regenwaterput - wordt de riool zo ontzien bij stortbuien. Maar heb je wel een regenwaterput, dan geraakt die een stuk moeilijker gevuld. Slechts 20 procent van het water wordt dan gerecupereerd voor hergebruik. Bovendien moet het water daarna nog gefilterd worden.
Soorten dakbedekkingRegenwateropvang (%)Invloed op het regenwater
Plat dak bedekt met grind60%geen/lichte verkleuring
Plat dak bedekt met kunststof of bitumen80%geen/lichte verkleuring
Extensieve groendaken50 tot 70%verkleuring
Semi-intensieve groendaken30 tot 40%verkleuring
Intensieve groendaken10 tot 20%verkleuring
Hellend dak bedekt met gelakte platen, dakpannen of leien75 tot 95%geen
Hellend dak bedekt met metalen bedekking75 tot 95%afhankelijk van type
Bron: tabel (KUL/Ademe/VIBE)
Zonnepanelen op hellende daken
“Zonnepanelen zijn op bijna alle daktypes mogelijk, maar de plaatsing valt op een hellend dak doorgaans het goedkoopst uit. Voor de opbrengst van de panelen zijn omgevingsfactoren een beslissende factor: werpt een nabije boom bijvoorbeeld een schaduw op je panelen? Dan maakt dit veel meer uit voor de opbrengst, dan het type dak.
Zonnepanelen liggen in elk geval best naar het zuiden georiënteerd: daar vangen ze het meeste zonlicht op. De richting van een hellend dak kies je echter vaak niet, tenzij je een nieuwbouwwoning plaatst. Met een beetje geluk ligt je hellend dak op het zuiden en is de hellingsgraad 30° of meer. Maar vaak zal je tevreden moeten zijn met een iets minder optimale opstelling. Je kan dus zeker nog PV-panelen leggen, maar het rendement zal iets lager liggen.”
Dit artikel is geschreven door de Ecobouwers-redactie, in samenwerking met Wienerberger. Ecobouwers heeft als doel duurzame projecten, materialen of diensten in de kijker te zetten om duurzaam (ver)bouwen te stimuleren in Vlaanderen. Wil je als professional zelf een duurzaam project, materiaal of dienst in de kijker zetten? Stuur je vraag gerust naar info [at] ecobouwers.be.
