Ik weet niet wanneer de keuze gemaakt moet worden. Hier normaal tegen eind dit jaar 2 ventilo's actief als enige verwarming.

Wat ik nu al kan zeggen op basis van beperkte ervaring. Het maakt niet uit waar je verwarmt. Door de massa en goede isolatie heeft de volledige woning dezelfde temperatuur. Als de zon schijnt dan stijgt de temperatuur met 2°C even omdat de lucht opwarmt maar het gebouw warmt niet op. Als de zon weg is zakt de temperatuur weer naar de gemiddelde temperatuur. Zoals gezegd zeer beperkte ervaring.

@ Tom; misschien moet je iets vertellen over de eigenschappen van je woning.  Wat is het maximum warmteverlies op de koudste dagen, wat is het s-peil, grootte,...  

Zonder wat referentie-info te delen heeft iemand anders weinig aan je ervaring.  

"We willen doorgedreven isoleren..."

Kan je wat concreter zijn?  

Als je met doorgedreven isolatie bedoelt voldoen aan de Vlaamse regelgeving, dan plan je een slecht geïsoleerde woning.  Herbouw je van nul naar passiefhuisniveau, is een echte verwarmingsinstallatie misschien onzinnig.  

Wat is je doel naar S-peil?

Merk op dat door zonnepanelen je een gigantisch laag e-peil kan halen met een slecht geïsoleerde woning.  

Zolang dat je budget zoekt voor goede isolatie en je niet op passiefhuisniveau zit aan isolatie zou ik die pv panelen ook links laten liggen.  Die gaan je niet helpen terwijl je moet verwarmen.  

Vertel dus eerst meer in detail wat je isolatiedoel is, dan kan je beter advies krijgen.

Beste Walter

We zijn ons terdege bewust van het feit dat het E-peil dat de Vlaamse regelgeving vooropstelt niet zaligmakend is. We willen dus doorgedreven isoleren en zijn volop bezig met ons informeren naar materialen om een ideaal evenwicht te vinden tussen ecologisch en duurzaam materiaalgebruik en goede isolatiewaarden. We zijn sowieso gebonden aan een S-peil van maximum 28, maar hoe lager hoe beter. We zitten nog maar in de ontwerpfase en er is dus nog niets concreet. De zonnepanelen komen er niet om een beter E-peil te halen, maar vooral om tegemoet te komen aan de energievraag van de warmtepomp (en de rest van het huishouden).

Daar ging onze vraag echter niet over. We denken dat een warmtepomp een goede optie is voor verwarming, koeling indien nodig en het sanitaire water, maar willen ook geen overbodig grote installatie (en dus te veel verbruik). Vandaar de twijfel: in welke ruimtes vloerverwarming, al dan niet gecombineerd met ventilo-convectoren?

Zoals gezegd: de zonnepanelen zullen tussen oktober en maart als de warmtepomp moet werken voor verwarming niet veel energie geven: helpen bij verwarmen zullen ze niet.  En in ons klimaat zorgt een correct ontwerp dat je geen  nood aan koeling zal hebben.  

Ik zou je bouwteam zeggen maximaal naar S15 toe te werken als je het woord passiefhuis als doel niet wil stellen.  Dan eindig je ergens rond 10W/m2 maximaal aan nodig verwarmingsenergie of max 15KWh/m2 per jaar aan verwarmingsnood (dus bv maximaal een goede 2.000Kwh voor 150m2 woning aan verwarming-zuiver elektrisch, aan de huidige prijzen een 600Euro, met een warmtepomp kan dat 200Euro worden of voor een warmtepomp en verwarmingsinstallatie van bv 15.000 Euro, een terugbetaaltijd van 35jaar).   Met dergelijke isolatiewaardes is een echte verwarming nauwelijks nodig (4 elektrische radiatoren van 50 Euro?).  

Er is een gigantisch verschil tussen S30 en S15.  In S15 zal je idd in ruimtes zonder verwarming hetzelde comfort kunnen halen als in de verwarmde ruimtes*.    Ventiloconvectoren zijn in je nieuwbouw niet aan te raden: dat maakt lawaai, forceert je naar hogere watertemperaturen en daardoor lager rendement, zal onderhoud vragen en is complex naar sturing ivgl met enkel vloerverwarming); houd je dure verwarmingsinstallatie eenvoudig: dat kan omdat je niet veel energie nodig hebt. 
Moet je idd verwarmen: ik zou altijd aanraden alle ruimtes te voorzien met verwarming.  Om de eenvoudige reden dat je niet op voorhand kan zeggen wat het leven brengt en je de bestemming die ruimtes zullen ververvullen de komende 50 jaar niet kan weten.  Misschien wordt iemand lang bedlegering en wil woonkamercomfort in een slaapkamer, misschien komt er een vioolspeler die zijn Stradivarius altijd op 21°C wil en wil die oefenen in de berging....  En daarnaast geloof ik absoluut dat de verkoopwaarde in de toekomst van je woning meer verlaagt door ontbreken van overal verwarming, dan de kost van de verwarmingsinstallatie (tenzij je passiefhuis norm na streeft).

Maar stel je bouwteam absoluut eerst duidelijk een doel: 'doorgedreven isolatie' wordt door te veel bouwprofessionals nog gezien als 'bouwen volgens de norm'.  Zonder dat doel vraag je om ongelukken in het bouwproces en kan je eindigen met gewone slechte isolatie...

Walter

*er was de dokteres met een praktijk in een passiefhuis; een van de patienten vroeg na een ervaring van comfort of er vloerverwarming in de wachtruimte was; er was geen verwarming in de wachtruimte...

Thomas -1 schreef: Daar ging onze vraag echter niet over. We denken dat een warmtepomp een goede optie is voor verwarming, koeling indien nodig en het sanitaire water, maar willen ook geen overbodig grote installatie (en dus te veel verbruik).

Misschien maak je een redeneringsfout: een huis met redelijke isolatie vraagt zowat evenveel energie om te verwarmen of je nu alle ruimtes verwarmt of niet...  Je energieverlies en verwarmingskost is evenredig met de gemiddelde temperatuur in de woning.  Doorgedreven isolatie zorgt dat heel de woning op ongeveer dezelfde temperatuur zit, ook al verwarm je niet alles.   Verwarm je dan maar grofweg de helft van de woning, zal die verwarmde helft ook mee moeten verwarmen voor de niet verwarmde helft.  Stel dat je 4kw nodig hebt om de woning te verwarmen bij een bepaalde temperaturen; Je zal niet opeens maar 2Kw moet verwarmen om dan de helft warm te houden.  De niet verwarmde ruimtes zullen energie uit de verwarme ruimtes halen waardoor de verwarmde ruimtes extra moeten verwarmen om dat energieverlies op te vangen en zal je weer tegen die 4Kw aan verwarming zitten...
Door ruimtes niet te verwarmen zakt de gemiddelde temperatuur van de woning nauwelijks en zal de verwarmingskost dus ook weinig dalen; dat gaat hoogstens over enkele procenten.  

"- Maakt het in dit verhaal uit dat we een open trap hebben? De lucht kan dus vrij circuleren van onderaan in de hal tot bovenaan in de nachthal. Leggen we dan beter toch vloerverwarming in de inkomhal en nachthal?"

Zelf zou ik het een ontwerpfout vinden als de inkomhal rechtstreeks in contact staat met de slaapkamers; lijkt me akkoestisch niet leuk dat er een gesprek is aan de voordeur als je in je bed ligt met 1 deur tussen: voor mij moet de inkomhal beter akkoustisch zijn afgesloten. 
Ivm de luchtcirculatie: met lage temperatuurverwarming en goede isolatie moet je daar niet bang van zijn. 

"In de vertrekken waar vloerverwarming komt: overal vloerverwarming of op de plaatsen voorzien voor keuken en inbouwkasten niet? (Verschillende bronnen spreken zich hierin tegen.)"

De oefening is eigenlijk het nodige vermogen te leveren dat de ruimte vraagt.  Bij een keuken kan het idd gebeuren dat de vrije opp tov van volume klein wordt.  Maar naarnaast heeft een keuken bv dikwijls gemiddeld veel goed-isolerende buitenmuren die dan weer de verwarmingsvraag laag houden versus een woonruimte met meer ramen. De warmteverliesberekening zal moeten zeggen wat nodig is.  En bij vv zal de opp onder kast weinig bijdragen maar ook  niet schaden. Een oplossing is dan de vv-buizen wat dichter te brengen om een hoger vermogen per m2 te halen (eerder dan dat de keuken een reden moet zijn om in heel huis op een hogere temperatuur te gaan verwarmen).  Het antwoord zal komen uit de warteverliesberekening en installatie ontwerp...  Dus zolang dat de warmteverliesberekening niet gedaan is, is er geen juist antwoord ;-). of ook: op enkele m2 geen vv voorzien beperkt mischien de creatieviteit binnen 30 jaar als iemand de keuken opnieuw ontwerpt en het keukeneiland 30 graden wil draaien...

walter-8 schreef: @ Tom; misschien moet je iets vertellen over de eigenschappen van je woning.  Wat is het maximum warmteverlies op de koudste dagen, wat is het s-peil, grootte,...  Zonder wat referentie-info te delen heeft iemand anders weinig aan je ervaring.  

PHPP iets van een 1800W piek bij -2°C of 12,5kwh/m² per jaar. E-peil en S-peil ken ik niet. Is voor architect en kijk ik niet naar.

Met doorgedreven isolatie versta ik UW minimaal 0,8W/M²K. Dak minimaal 0,1W/m²K, muren minimaal 0,15W/m²K en vloer minimaal 0,2W/m²K

Alle systemen hebben voor en nadelen. Iedereen maakt zijn keuze. Mensen die ventilo's overwegen mogen komen kijken. En als we spijt zouden hebben van de beslissing dan zijn we ook niet te fier om dit toe te geven. Tegen eind dit jaar zou de installatie in gebruik moeten zijn. Het ontwerpidee krijg je er gratis bij :)

Vloerverwarming in combinatie met ventilos lijkt mij wel (te) complex(er) (2 pompen, 2 temperaturen, ... )

Persoonlijk zou ik PV wel aanraden. Gewoon al een goed gevoel door een negatieve factuur voor enkele maanden. En als de aannemer op het dak bezig is dan is het de moment. Liever 10keur uitgeven aan pv en goedkopere vloerbekleding en keuken. het is niet voor niets dat er passiefhuis plus en premium in het leven is geroepen denk ik dan.

@Tom; bedankt voor het delen; ziet er energetisch mooi uit!  

Ik ben idd benieuwd naar je ervaring met de convectoren binnen enkele maanden.  

Heb je iets om de draai-uren en verbruik te monitoren?

Voor medegebruikers van het forum zou het interessant zijn wel even te kijken in je documenten  wat het S-peil is.  Veel bouwers hebben gewoon geen goed idee wat een goed S-peil is of hoe ze 'doorgedreven' isolatie moeten vragen aan een architect.   Ze meestal alleen wat minimaal vereist is, niet wat 'goed' is.   Het helpt als er voorbeelden zijn.

Ik begrijp dat je woning ongeveer bewoningsklaar is; is er nu al behoefte om te verwarmen?

@Thomas; Tom zijn voorbeeld is dus naar passiefhuisniveau geisoleerd.  Vandaar ook de PHPP berekening (het enige dat ik ken om bij dergelijk goed geïsoleerde woning een correct zicht te krijgen op de warmtevraag van de woning).  

Voor de duidelijkheid; ik ben niet tegen PV-panelen.  Alleen als ze plaats omdat je een warmtepomp wil en omdat je denkt de de PV de warmtepomp gaan ondersteunen voor verwarming is dat niet correct.  En de gemiddelde PV installatie dekt maar net het 'gewone' elektriciteitsverbruik op jaarbasis; iets over hebben om nog mee te verwarmen is dus ook niet mogelijk.  Of zoals Tom aanhaald; de zon door de ramen helpt wel echt.

@Thomas

wil je nog wat ervaringen van andere goed geïsoleerde woningen opdoen; ga zeker kijken:

https://www.ecobouwers.be/opendeur/zoek

Er zijn zeker woningen waar je inspiratie kan opdoen.

Bedankt voor het uitgebreide antwoord! We willen kritisch zijn en met deze uitleg zijn we iets.

Op dit moment zou ik liever extra geld steken in isolatie en zonnewering dan een dure verwarmingsinstallatie te zetten die we, achteraf gezien, misschien niet nodig hebben. Een warmtepomp met vloerverwarming wordt als standaard gezien voor wie nu een nieuwbouw wil zetten, maar hier willen we niet zomaar blind in meegaan. We weten nu ook weer iets beter met welke precieze isolatievraag we naar architect en aannemer moeten stappen, enz. 

Zonnepanelen komen er sowieso. We hebben een laag elektriciteitsverbruik (max. 1600 kWh/jaar voor een gezin van 3) en vinden het een fijn idee deze energievraag voor een groot deel op te vangen door zonnepanelen in combinatie met een batterij. Zeker met het zicht op de toekomst.

Voor het geval we niet gaan voor de warmtepomp: zijn er adviezen om op een duurzame manier in warm water te voorzien zonder een aansluiting op gas?

We gaan dit weekend op bezoek in een woning waar zowel met duurzame materialen (ook voor isolatie) als zonnepanelen en warmtepompboiler is gewerkt. 

walter-8 schreef: @Thomaswil je nog wat ervaringen van andere goed geïsoleerde woningen opdoen; ga zeker kijken:https://www.ecobouwers.be/opendeur/zoekEr zijn zeker woningen waar je inspiratie kan opdoen.

Walter, inderdaad monitoring voorzien. Elk toestel zonder stopcontact is voorzien van een energiemeter (warmtepomp, regenwaterpomp, kookplaat,...). Ook een watermeter voor sanitair warm water en regenwater. Samen met de ingebouwde energiemetingen in de binnenunit van de warmtepomp zullen we wel een goed beeld hebben van energievraag sanitair warmwater en verwarming.

Nu is het 19°C binnen. Net iets te koud voor mij (ik ben een houtkachel gewoon). De glasschuimgranulaten onder de plaat (die voorbij de plaat uitsteken) moeten wel nog winddicht afgewerkt worden (nu geotextiel) en PHPP rekent met 2,4W / m² interne warmtewinsten door toestellen. 2,4*158=380W en die hebben we nu ook niet. En in PHPP start het stookseizoen in november. Dus ik heb er wel vertrouwen in. En oh ja, nu ik luchtdichtheid en ramen ook correct heb ingevuld kom ik maar aan 1400W en 10,5kwh/m² per jaar

@TS: Eigenlijk hangt je keuze ook een beetje af van de ervaringen van je installateur. Heeft hij geen ervaringen met ventilo's dan zou ik er niet aan beginnen. En als je wil koelen dan moet je zeker naar het passiefniveau gaan omdat de ventilo's niet veel koelen bij water van 18°C. Of je moet condenswater kunnen opvangen. Op zich geen probleem bij de ventilo's maar isoleren van leidingen en collectoren thv je warmtepomp is wel wat moeilijker lijkt mij. Als je beneden en boven je vloer op 20°C kunt houden dan zie ik minder een probleem. Bij ons zijn de leidingen geïsoleerd tot aan de ventilo's en condenswater kan afgevoerd worden (droge sifon voorzien) maar in de technische ruimte hebben we de leidingen nog niet geïsoleerd.

Bedankt voor de update!

tom.van heirsele schreef: oh ja, nu ik luchtdichtheid en ramen ook correct heb ingevuld kom ik maar aan 1400W en 10,5kwh/m² per jaar

Ik dacht; meer dan 12kwh/m2 was best veel ;-)- flauw grapje.    En dan  nog te bedenken dat iedere persoon je nog 60watt geeft.

Uit interesse; welke warmtepomp ga je plaatsen met welk vermogen?

Thomas -1 schreef: We gaan dit weekend op bezoek in een woning waar zowel met duurzame materialen (ook voor isolatie) als zonnepanelen en warmtepompboiler is gewerkt. 

Als je een goede huiseigenaar treft, vraag goed na welke vermogens nodig zijn voor verwarming en wat hij nu werkelijk verbruikt en wat berekend was.

Zelf zou ik je vooral aanraden een huis te bezoeken dat ook echt aan passiefhuis voldoet.  Dit omdat 'normaal' de warmtepomp overbodig* is in een passiefhuis.  

Ik weet dat voor velen een warmtepomp, eventueel vloerverwarming nog echt iets nieuw is, wat je ook wel eens wil zien en ervaringen  over wil horen.  Ik kan me dan voorstellen dat je idd die woning zoekt die een warmtepomp is.  Maar kijk alsjeblief goed verder dan enkel de warmtepomp.  In mijn zoektocht meer dan 20 jaar geleden ontdekte in dat woningen met warmtepomp toen dikwijls minder goed geisoleerd werden en dat er minder gelet werd op oververhitting... want  verwarmen met warmtepomp was toch goedkoop en de warmtepomp loste toch de oververhitting op.  Terwijl ik nu heel zeker weet dat de basis van die woningen fout was wegens ontbreken van voldoende isolatie en slecht ontwerp naar oververhitting (een warmtepomp van toen 15kw wat geen uitzondering voor een gewone gezinswoning).  

Energetisch heb ik meer zinvolle informatie gehad uit andere huizen dan die met een warmtepomp.  Zeker als je niet gekend bent met het passiefhuis concept is zo een huis bezoeken een eye-opener.  

ter info: Hier draait een warmtepomp van 6kw al bijna 20 jaar in een verbouwing van een 100 jaar oud huis dat nu een LEW.  En uit mijn ervaring kan ik je vooral vertellen zo te bouwen dat je die warmtepomp niet nodig hebt....  bv Na de eerste nacht dat het eens echt vriest merk je dat de warmtepomp de vloer 'echt' opwarmt (zal max naar een 24-25 graden gaan) en is die vloer comfortabel warm en dat is aangenaam. Vroeger dacht ik; het moet idd wel echt koud zijn opdat je iets van de vloerverwarming voelt en dat is goed want dat komt door de isolatie.  En bij collega's was er een warmere vloer bijna de hele winter door.  Maar nu denk ik meer en meer dat je die warme vloer nooit zou mogen voelen; dat is het bewijs dat je juist isoleerde...

* gezien dat je ook warm water nodig hebt, kom je voor warm water ook snel terecht bij een warmtepomp.  En dan zit je toch met die warmtepomp en kan je ze evengoed gebruiken voor dat beetje verwarming....

Thomas -1 schreef: Voor het geval we niet gaan voor de warmtepomp: zijn er adviezen om op een duurzame manier in warm water te voorzien zonder een aansluiting op gas?

Een warmtepompboiler is hier een goede oplossing.  Het is soms wat puzzelen van waar de lucht te halen.  En je he 't er tegenwoordig die enkel zullen werken als de pv-panelen ook energie opwekken.

panasonic aquarea 3kW all in one. Reeds aangelsoten maar enkel buitenunit kan maar geplaatst worden als plankier af is. Maar de sturing is simpel. Als thermostaat warmte vraagt, gaat de warmtepomp draaien en de ventilo start ifv watertemperatuur. warmtepompboiler in combinatie met lucht lucht warmptepomp was de helft goedkoper geweest.

walter-8 schreef: Uit interesse; welke warmtepomp ga je plaatsen met welk vermogen?

tom.van heirsele schreef: ...plankier...

voila weer een nieuw woord leren kennen ;-).

Interessant om te zien dat er nu idd zo een kleinere warmtepomp op de markt is.  Maar ze is zelf wel best duur...  waarbij ik hoop dat de installatiekost dan weer zeer beperkt is.
En hoewel ze 'all in one' noemt, ze verzorgt niet de ventilatie zoals 'echte' all-ones doen.  Maar die zijn nog een prijsklasse hoger (al heb ik geen recente prijzen gezien).

Heel even vlug gekeken; de warmtepomp lijkt eentje te zijn zonder modulatie; op zich geen probleem.  Alleen moeten de convectoren dat wel altijd het volledige vermogen van de WP kunnen afgeven.  In een vloer is dat geen probleem: daar kan je die 3kw wel altijd kwijt en kan de WP een kwartiertje draaien voordat de retour begint op te warmen.  Met die convectoren is dat toch spannender volgens mij.  Ik zou ze redelijk overgedimensioneerd hebben -juister: dimensioneren op lage temperaturen- zodat ze ook op lagere temperaturen die 3kw kunnen afgeven... Bij Daicin geven ze bv hun vermogen van hun ventilo-convectoren bij 50°C input; Voor eenzelfde vermogen afgifte bij 30°C (waarom zou je ooit hoger gaan?), zal je een conventor moeten hebben die 3-4 keer groter is.  Danwel aanvaarden dat je meer dan dubbel aan verbruik hebt...  En als de convectoren de 3kw niet afgegeven krijgen zal de watertemperatuur stijgen tot ze het wel kunnen.  Of in het slechtste geval stopt de warmtepomp ermee. 

Maar ik ga vertrouwen hebben in diegene die het ontwerp maakte ;-).

Walter

walter. Het is wel eentje die moduleert. Er staat toch een inverter getekend op het elektrisch schema. Echter kan ik geen documentatie vinden over het afgiftevermogen bij neem nu 10°C buitentemperatuur en laagste compressorsnelheid.

Het zijn inderdaad de grootste ventilo's (birza van jaga) die 800W (per stuk) afgeven bij 30° retour op minimale stand. Als de warmtepomp kan moduleren tot 800W dan is er zeker geen probleem. En anders is er letterlijk (en figuurlijk) nog wat buffer ingebouwd. En als dit dan nog niet genoeg is dan zijn er nog mogelijkheden met minimale inspanningen en kost.

Het ontwerp en installatie heb ik zelf gedaan. constante flow en retourtemperatuur vast op 30°C. Ontwerpen met een dT van 5°C lukt niet maar ik weet niet meer waarom (Ik zou even moeten kijken in mijn ontwerpnota's). Daarom constant flow. We zullen zien.

Ik ben idd maar heel snel over de documentatie gewandeld; ik hoopte dat ik me vergiste (voor die prijs mag het wel een modulerende zijn ;-)).  Ik vond enkel terug dat de omlooppomp moduleerbaar is.  

30°C retour is op zich nog hoog; ttz met vloerverwarming kan je in LEW dat enkel hebben op de extreem koudste dagen en zonder dat je de buizen extreem dicht bij elkaar legt.  Hier komt de retour nooit hoger dan een 28°C, momenteel zit die maar rond 23°C (zo veel moet er nu ook niet verwarmd worden).  De warmtepomp wordt hier gestuurd op de retour van de vv.  
ik ben idd benieuwd naar het resultaat.