Minerale wollen als isolatiemateriaal

Er hoeven geen schapen geschoren te worden om je huis te isoleren met minerale wol. Minerale wol: dat is glaswol en rotswol. Beiden goed isolerend, maar net iets anders in het gebruik. Wij zetten de voor- en nadelen, toepassingen en aandachtspunten op een rijtje.

Wat is minerale wol? 

Minerale wol is – zoals de naam al zegt – gemaakt van minerale grondstoffen. De isolatie bestaat voor minstens 90 procent uit natuurlijke en gerecycleerde materialen en vormt zo een duurzame beschermlaag voor je huis. De twee bekendste soorten minerale wol zijn glaswol en rotswol. Glaswol wordt gemaakt uit gerecycled glas en zand, dat dan op een speciale manier wordt gesponnen waardoor een wollige structuur ontstaat. Die structuur wordt vervolgens samengeperst tot isolatieplaten of -dekens.  Rotswol ontstaat dan weer door een vulkanisch gesteente zoals basalt te smelten op 1400 °C en te spinnen tot woldraden. Die draden worden dan met hars of olie samengeperst tot rotswol. Door de grote hoeveelheid lucht, houdt minerale wol veel warmte vast.

Glas, zand en vulkanisch gesteente komt veel voor in Europa, en dat maakt minerale wol in principe quasi onuitputtelijk. Minerale wollen zijn verkrijgbaar onder de vorm van zachte isolatiedekens, isolatieplaten of in losse vlokken en korrels. Geschikt voor het isoleren van spouwmuren, platte daken, vloeren of als thermische onderbreking. 

Isolatiematerialen op basis van minerale wollen staan erom bekend om naast thermisch isolerend ook heel goed akoestisch isolerend te zijn. Ze worden daarom vaak ingezet als geluidsisolatie, bijvoorbeeld bij scheidingswanden. Ze zijn onbrandbaar, en bovendien ook veel soepeler dan kunststof platen. Daardoor is minerale isolatie geschikt om onregelmatige oppervlakken mee te isoleren.

Is minerale wol duurzaam? 

Glas, zand en vulkanisch gesteente komt veel voor in Europa, en dat maakt minerale wol in principe quasi onuitputtelijk. Toch moeten hier enkele kanttekeningen bij gezet worden. Zo hebben steen- en zandgroeves een zekere impact op het leefmilieu. Ook wordt zand steeds schaarser. Het is dan ook van belang dat er spaarzaam mee omgesprongen wordt. De isolatie kan wel voor 90% uit gerecycleerd worden en efficiënt op grote schaal geproduceerd worden. Ook is de energiewinst erg hoog: je bespaart 350 x zoveel energie als nodig is om het materiaal te produceren, te transporteren en te plaatsen. Toch scoren mineral wollen duidelijk slechter dan de meeste ecologische isolatemateralen als je hun koolstof voetafdruk bekijkt. Zo vraagt de productie vrij veel energie.

Minerale wollen hebben wel een lange levensduur. In theorie zijn ze recycleerbaar en hoeven ze niet bij het gemengd afval te belanden, stelt Ovam. Maar in de praktijk worden minerale wollen helaas nog niet vaak gerecycleerd door bijvoorbeeld een gebrekkige ophaling of door schimmelvorming na jarenlang gebruik. Het is daarom belangrijk bij de keuze van laswol dat je even checkt welke type of merk het hoogst aandeel gerecycleerd glas bevat.

Hoe goed presteert minerale wol in vergelijking met andere isolatiematerialen? 

Minerale wol rekent op een lambda-waarde van 0,030 - 0,044 W/mK, en presteren dus heel aardig in vergelijking met andere isolatiematerialen.

Wat zijn de voordelen van minerale wol? 

• Minerale wollen hebben een gunstige prijs-kwaliteitsverhouding. Over het algemeen ligt de kostprijs tussen de €8 en €12 per vierkante meter voor een dikte van 10 cm. Hierbij is de plaatsing en btw exclusief. 
• Hoge brandwerendheid
• Geen rookontwikkeling of giftige gassen die vrijkomen bij brand door de hittebestendigheid
• Licht van gewicht en dus makkelijk (zelf) te plaatsen
• Het materiaal blijft ook op lange duur zijn isolerende eigenschappen behouden.
• Minimale uitputting van grondstoffen en groot aandeel gerecycleerde materialen
• Goede vochtbestendigheid
• Minerale wol is in principe bijna volledig recycleerbaar

Aandachtspunten

• De fijne vezels kunnen zorgen voor irritatie bij aanraking en inademing 
• Je moet altijd handschoenen dragen bij verwerking en vaak ook een stofkapje. 
• Minerale wol vergt een dikkere isolatie in vergelijking met kunststofisolatie. 
• Glaswol gebruikt ook niet-hernieuwbare grondstoffen en voor de verwerking van minerale wollen is er veel energie nodig. Kies steeds voor een minerale wol met een hoog aandeel aan gercycleerde grondstoffen.
• Glaswol zakt uit en verliest aan isolatiekracht als het vochtig of nat is geweest.
• Vermijd het gebruik van flensdekens. Het WTCB (Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf) beschouwt dit niet als een goede isolatieoplossing omdat een goed plaatsing in de praktijk zelden gebeurt.

Hoe wordt het geplaatst? 

Minerale wol is in drie uitvoeringen verkrijgbaar en wordt dus ook telkens anders geplaatst. 

• Plaatvorm 
• Zowel glaswol als rotswol 
• Halfstijve platen, geschikt voor isolatie van de gevel, binnenmuren, scheidingswanden en voorzetwanden, zwevende vloeren 

• Dekens / rollen 

• Zowel glaswol als rotswol 
• Voor isolatie van hellende daken, vloeren en spouwmuren
• Vermijd flensdekens

• Vlokvorm 

• Enkel glaswol 
• Inblaaswol die in het dak, vloer of spouwmuur geblazen wordt voor na-isolatie. 

Enkele aandachtspunten:

• Rots- of glaswolplaten of -dekens kan je zelf plaatsen. Vergeet geen beschermende kledij en een mondmasker te dragen om irritatie aan de huid, ogen en luchtwegen te voorkomen.
• Druk de isolatie niet in bij plaatsing. Anders boet je in op de isolatiewaarde. 
• Wel is het belangrijk dat de isolatieplaten goed aansluiten, zodat er geen kieren ontstaan tussen de isolatieplaten onderling. Hierdoor vermijd je koudebruggen en vochtdoorslag.
• Nadat de isolatie geplaatst werd, moet alles afgedekt worden met een dampscherm. Dit is een folie die de isolatielaag beschermt tegen vochtige lucht. Anders verliest de isolatie deels z'n isolerend vermogen. Het is belangrijk dat het dampscherm een ononderbroken schild vormt voor de isolatielaag, dus zonder gaatjes of scheurtjes. En het luchtscherm luchtdicht aan te sluiten op aangrenzende luchtdichte bouwdelen. Enkel zo krijg je een oplossing die werkt,
  
  die zorgt voor comfort, die energie bespaart en die bouwschade voorkomt.

Kies je best rotswol of glaswol? 

Zowel glaswol als rotswol zijn makkelijk te plaatsen minerale wollen met een vergelijkbare thermische isolatiewaarde. Al is de isolatiewaarde van glaswol net iets beter. Waar zit dan het verschil? Rotswol is ongeveer 10% duurder dan glaswol, maar is brandveiliger. Dit komt doordat het smeltpunt van rotswol enkele honderden graden hoger ligt dan dat van glaswol. Ook zorgt rotswol voor een net iets betere geluidsisolatie, is het wat stugger dan glaswol, en blijft daardoor beter op zijn plaats. Rotswol irriteert trouwens ook een stuk minder bij plaatsing. Wil je extra investeren vanwege die voordelen? Dan is rotswol de beste keuze. Heb je een strikter budget voor ogen? Dan zit je nog altijd goed met glaswol.

Wanneer kies je best niet voor een minerale wol? 

Minerale wollen zijn eigenlijk voor elke isolatietoepassing goed te gebruiken. Toch is er één duidelijk geval waarbij je best niet kiest voor minerale wol: bij gevoeligheid of allergie. Bij minerale wollen worden de vezels aan elkaar verbonden met kunsthars die soms formaldehyde bevatten. Die minerale vezels komen vrij tijdens het plaatsen van de isolatie en kunnen irritatie en ontsteking van de huid, de ogen en de luchtwegen veroorzaken. Er zijn echter ook minerale wollen, die geen schadelijke stoffen bevatten. Bij allergie wordt het gebruik ervan afgeraden, maar je moet jezelf eigenlijk in elk geval goed beschermen. Glas- en steenwol kan namelijk gaan jeuken en als je het inademt kun je ervan gaan hoesten. Draag daarom handschoenen, een wegwerpoverall met lange mouwen, veiligheidsbril en stofmasker over je neus en mond (type P2). Zorg tijdens het werk voor verse lucht en maak je werkplek schoon als je klaar bent. Spoel je huid af met lauw water zonder zeep.