Een trui van schapenwol is heerlijk warm in de winter. Waarom dan niet je dak of muren isoleren met schapenwol? Met een goede thermische en akoestische isolatie, vochtregulerende eigenschappen en lange levensduur lijkt deze dierlijke wol een prima optie. Maar er zijn ook nadelen aan verbonden. Veel geschreeuw en weinig wol bij dit isolatiemateriaal? Wij zetten het even op een rijtje.
Schapenwol is een 100% natuurlijk product dat geschikt is voor allerlei isolatiedoeleinden. De ruwe wol wordt door middel van een speciaal productieproces vervilt. Van deze viltlagen worden de isolatiematten en dekens gemaakt.
Ons advies
Schapenwol is een 100% natuurlijk isolatiemateriaal van dierlijke oorsprong. Het lijkt veel troeven te hebben qua isolatiecapaciteit en gaat soms wel 100 jaar mee. Best duurzaam dus. Maar we mogen duurzaamheid niet verwarren met milieuvriendelijkheid. De milieu-impact (maar ook de prijs) ligt aanzienlijk groter dan bij andere ecologische isolatiematerialen doordat het afkomstig is van levende dieren die veel broeikasgassen uitstoten. Kies dus niet voor schapenwol als je een ecologisch isolatiemateriaal wil, wél als je overtuigd bent van z’n andere eigenschappen.
Wat is schapenwol?
Isolatie uit schapenwol is een natuurlijk product. Ruwe wol wordt vervilt en samengeperst tot matten, dekens en tegels. Dit materiaal heeft een hoge warmteopslagcapaciteit die zorgt voor een aangenaam klimaat in je woning, zowel in de zomer als in de winter. Verder is schapenwol ook optimaal vochtregulerend: het kan tot 35% van zijn eigen gewicht aan water absorberen en het is erg damp-open. Schapenwol wordt vaak gebruikt voor vloerisolatie, muurisolatie en dakisolatie.
Is schapenwol duurzaam?
Schapenwol is een natuurproduct, en het is behoorlijk duurzaam. Als isolatiemateriaal kan schapenwol wel 100 jaar meegaan en daarna eventueel nog eens hergebruikt worden. Toch is het belangrijk om te weten dat natuurlijk en duurzaam geen synoniemen zijn van ecologisch of milieuvriendelijk. In veel gevallen heeft schapenwol een veel grotere milieu-impact dan andere isolatiematerialen. De uitstoot van broeikasgassen zoals CO2 en methaan is tot 20 keer zo hoog als die van steen- of glaswol en 4 keer zo hoog als die van kunststoffen. Zo is de schapenpopulatie in bijvoorbeeld Nieuw-Zeeland voor 90% verantwoordelijk voor de methaanproductie van heel het land. De mest van schapen zorgt daarnaast ook voor meer stikstof in de bodem, waardoor de biodiversiteit afneemt.
Over de hele levenscyclus heeft schapenwol zo dus een slechter milieuprofiel dan andere materialen. Het milieuprofiel van schapenwol wordt berekend door de effecten van het houden van een schaap te verdelen: twee derde wordt toegekend aan de wol, één derde aan het vlees van een schaap.
Maar is de wol in sommige gevallen dan geen restproduct dat anders op de afvalberg zou belanden? Amper. Een heel klein aandeel komt van schapen die ingezet worden voor natuurbehoud. Het land wordt daar niet in gebruik genomen voor productie en daarom heeft dat soort schapenwol een aanzienlijk betere milieuscore. Zolang schapen nog steeds gekweekt worden voor hun vacht, is schapenwol als isolatiemateriaal weinig milieuvriendelijk.
Is schapenwol gezond? Om te voorkomen dat er ongedierte of beestjes in nestelen, wordt schapenwol behandeld met een klein beetje sulcofuron (0,3%). Dit middel beschermd de wol tegen insecten, maar is, voorzover na te gaan, in deze hoeveelheden niet schadelijk voor de gezondheid van de mens.
Hoe goed presteert schapenwol in vergelijking met andere materialen?
Schapenwol rekent op een lambda-waarde van 0,035 - 0,040 W/mK, en presteert dus heel aardig in vergelijking met andere isolatiematerialen.
Lambda-waarde van isolatiematerialen
| Type isolatie | λ [W/mK] |
|---|---|
| Vacuüm Isolatie Panelen (VIP) | 0,007 |
| Resolhardschuim | 0,018 - 0,020 |
| PUR of polyurethaanhardschuim | 0,023 - 0,028 |
| PIR of polyisocyanuraathardschuim | 0,021 - 0,026 |
| EPS of geëxpandeerd polystyreen | 0,031 - 0,045 |
| XPS of geëxtrudeerd polystyreen | 0,028 - 0,038 |
| Glaswol | 0,031 - 0,044 |
| Rotswol | 0,034 - 0,044 |
| Cellenglas | 0,036 - 0,058 |
| Papiervlokken | 0,035 - 0,040 |
| Kurk | 0,038 - 0,040 |
| Hennep | 0,038 - 0,042 |
| Vlas | 0,038 |
| Zeegras | 0,039 |
| Schapenwol | 0,035 - 0,040 |
| Kokosvezel | 0,040 |
| Katoen | 0,039 - 0,042 |
| Stro | 0,056 |
| Schelpen | 0,106 - 0,155 |
Bron: www.lambda.be
Wat zijn de voordelen van schapenwol?
- Goede warmte-isolatie
- Moeilijk brandbaar. Het verkoolt alleen bij brand en verspreidt de vlammen niet verder.
- Veilig en makkelijk te verwerken en niet irriterend
- Lange levensduur
- Goede akoestische isolatie
- Goede warmteopslagcapaciteit
- Recycleerbaar en composteerbaar
- Hoge vochtabsorptie
- Hydrofoob (waterafstotend)
- Goede luchtzuiverende eigenschappen
- vrijwel resistent aan schimmelvorming
Doordat schapenwol wel tot 35% van haar gewicht aan waterdamp kan opnemen zonder haar isolatiewaarde te verliezen en gelijktijdig waterafstotend is, kan het toegepast worden in uitzonderlijke situaties. Denk bijvoorbeeld aan het isoleren van boten, containers of caravans. Meestal is de buitenzijde bij deze constructies volledig dampdicht en is een vochtgestuurde damprem niet altijd te plaatsen, of is het niet zinvol. Schapenwol kan dan in een beperkte dikte en zonder damprem een (tijdelijke) oplossing bieden. Wel doe je dit best met advies van een specialist of een speciaalzaak.
Aandachtspunten
- Duurder dan andere (natuurlijke) isolatiematerialen. Gemiddeld kosten isolatieplaten van schapenwol van 60 mm dik € 20 – € 25 per vierkante meter.
- Minder ecologisch door de grote ecologische voetafdruk van schapen.
- Moeilijk te vinden in de winkel. Bouwmarkten verkopen meestal geen schapenwol. Dat komt omdat het materiaal relatief duur is en de vraag niet heel groot.
Hoe wordt het geplaatst?
Schapenwol komt in isolatiedekens, matten en tegels met diktes variërend van 50 mm tot 150 mm. Doorgaans bestaat het uit twee lagen wol met verschillende structuren. De eerste laag is een dichte structuur met een grote treksterkte. Deze laag is donkerder dan de tweede laag, die een open structuur heeft voor uitstekende isolatie-eigenschappen.
Zelf schapenwol plaatsen is makkelijker dan bijvoorbeeld glaswol. Je kan het gewoon plaatsen zonder beschermende kleding als handschoenen of stofmaskers. Het materiaal irriteert namelijk niet, er komt geen stof vrij en is makkelijk te verwerken. Je scheurt of snijdt het van de rol en kunt het steeds weer hergebruiken. Het onderhoudsvrije isolatiemateriaal rot niet en reguleert vocht op natuurlijke wijze. Schapenwoldekens van 12 of 13 centimeter dik zijn geschikt voor isolatie. Om grote oppervlaktes te isoleren is schapenwol niet altijd even rendabel. Het materiaal is vrij duur ten opzichte van andere isolatiematerialen.
Wanneer kies je best niet voor schapenwol?
Je kiest best niet voor schapenwol als isolatiemateriaal als je zoekt naar een milieuvriendelijke, goedkope optie, hoewel de plaatsing vrij makkelijk is en het prima thermische en vochtregulerende eigenschappen heeft. De prijs die je betaalt, zowel financieel als op vlak van milieu, valt niet te onderschatten. Doe daarom goed onderzoek naar de oorsprong van de schapenwol en informeer je goed bij de handelaar. Let er op dat schapenwol vaak niet bij de reguliere bouwmarkt te krijgen valt.
